Energetyki tylko dla dorosłych. Czy nieletni mogą oszukać system w Żabkach Nano?

Sklepy, w których nie ma kasjerów i obsługi nie są dziś dla nikogo zaskoczeniem. Format sprzedaży, który rozwinął się za oceanem, bardzo szybko trafił do Polski i dziś najsławniejszym sklepem tego typu jest Żabka Nano. Póki co firma wydaje się bardzo dobrze radzić sobie z zarządzaniem tego typu placówkami, a system automatycznej sprzedaży po prostu się sprawdza.

Od początku roku 2024 nastąpiła jednak zmiana, która wymusza na tego typu sklepach dostosowanie się do nowego prawa. O ile bowiem od zawsze papierosy i alkohol były dostępne dla osób wyłącznie pełnoletnich, o tyle od nowego roku do tej grupy dołączyły także napoje energetyczne. To z kolei oznacza, że żeby sprzedawać te niezwykle popularne produkty, Żabka Nano musi móc zweryfikować, czy kupujący faktycznie ma 18 lat. Jak to robi?

Przy pomocy nowoczesnej technologii oczywiście. Żabka skanuje twarz kupującego

System zastosowany w Żabkach Nano jest prosty. Energetyki (a, jak donoszą źródła — w przyszłości także i alkohol) ukryte są w specjalnej lodówce, do której nie każdy ma dostęp. Aby ją otworzyć, trzeba przejść procedurę weryfikacji wieku. Za tę odpowiada specjalne urządzenie z ekranem i kamerką. Aby potwierdzić swój wiek, należy zbliżyć swoją twarz i pokazać się zarówno z przodu, jak i z profilu. Automat decyduje następnie, czy wyglądamy na dorosłych, czy też nie.

Jednocześnie, po sieci krążą już materiały, w których osoby wyglądające bardzo młodo (choć mają ukończone 18 lat) dają radę uzyskać taką autoryzację. System tu co prawda zadziałał poprawnie, natomiast są to sytuacje, w których warto jest zapytać o dowód, co też pokazują liczne komentarze pod takim materiałem. Z tego powodu zaczęły się w mojej głowie rodzić więc pytania. Czy taki system jest skuteczną metodą weryfikacji wieku? I czy w Polsce w ogóle można weryfikować wiek przy pomocy skanu twarzy?

Czytaj dalej poniżej

Exodus reklamodawców z TV Republika. Kto jeszcze został? Krzysztof Rojek

Zastrzeż PESEL dostępny już w aplikacji mObywatel! Grzegorz Ułan

Czy można w Polsce legalnie weryfikować wiek kupującego skanem twarzy?

Naturalnie, odpowiedzi na to pytanie postanowiliśmy poszukać u źródła, czyli w Biurze Prasowym Żabka Polska. Oto, jaką odpowiedź uzyskaliśmy:

"Potwierdzamy, że wprowadziliśmy w sklepach Żabka Nano możliwość zakupu napojów energetycznych przy wsparciu innowacyjnego rozwiązania technologicznego. Jest ono zgodne z przepisami prawa, które od 1 stycznia 2024 roku nakładają na sprzedawcę obowiązek weryfikacji wieku klienta chcącego nabyć tego typu produkt.  

Proces sprzedaży zakłada kontrolę pełnoletności przy pomocy dwóch metod: skanu twarzy analizowanego przez specjalny algorytm lub potwierdzenie pełnoletności przy użyciu aplikacji Żappka. Nad procesem weryfikacji wieku i sprzedaży czuwa w sposób zdalny operator urządzenia, który w każdym momencie może odmówić sprzedaży napojów energetycznych, jeśli zauważy próbę naruszenia zasad weryfikacji lub uzna, że kupujący nie skończył 18. roku życia."

Czy jednak taki system jest legalną metodą weryfikacji wieku w naszym kraju? Z tym pytaniem zwróciliśmy się do wyspecjalizowanej w tym temacie kancelarii. Odpowiedzi na nasze pytania o legalność udzielili  prof. dr hab. Sławomir Dudzik, Partner Zarządzający oraz dr Jacek Błachut, Partner z Kancelarii prawnej SPCG.

"Pełna ocena danego rozwiązania technologicznego w kontekście przepisów RODO, wymaga szczegółowej znajomości jego cech charakterystycznych i zastosowanych wymogów formalnych. Na tym etapie można jedynie ogólnie stwierdzić, że przepisy RODO nie wykluczają stosowania technologii skanowania twarzy w celu potwierdzenia wieku danej osoby. Oczywiście taki sposób  przetwarzania danych wymaga spełnienia określonych warunków. Administrator danych musi w szczególności legitymować się odpowiednią podstawą prawną przetwarzania, musi spełnić obowiązek informacyjny wobec osoby, której dane dotyczą.

W zależności od okoliczności może pojawić się konieczność analizy takiego rozwiązania w kontekście dodatkowych kwestii, np. przetwarzania danych biometrycznych (gdyby skanowanie umożliwiało lub potwierdzało jednoznaczną identyfikację osoby). Jeżeli rezultatem weryfikacji wieku przy pomocy skanowania będzie decyzja, co do możliwości dokonania zakupu (gdy decyzja taka będzie wyłącznie rezultatem zautomatyzowanego przetwarzania danych), wówczas osoba, której dane dotyczą, powinna mieć prawo do uzyskania „interwencji ludzkiej” ze strony administratora. Powinna mieć prawo do wyrażenia własnego stanowiska i zakwestionowania decyzji.

Kwestią odrębną jest to, na ile tego rodzaju rozwiązanie technologiczne, pozwala na zrealizowanie innych obowiązków prawnych, np. wypełnienie wymogów ustawowych dotyczących zakazu sprzedaży alkoholu osobom poniżej  18 roku życia."

Czy system weryfikacji wieku w Żabce Nano jest skuteczny?

O ile można więc przyjąć, że skan twarzy jako potwierdzenie wieku ma ugruntowanie prawne, o tyle jego skuteczność wciąż pozostaje kwestią otwartą. Dlatego postanowiłem sprawdzić na własnej skórze jego działanie, co możecie zobaczyć w najnowszym filmie na AntywebTV.

Niestety, jest to sytuacja, w której ciężko o jednoznaczny werdykt. W moim przypadku system zadziałał poprawnie, co nie jest dużym spoilerem, ponieważ ciężko, aby było inaczej. Jednocześnie jednak, jego działanie nie rozwiewa moich wątpliwości odnośnie potencjalnych nadużyć, jakie mogą mieć tu miejsce.

Może okazać się, że wystarczą np. okulary albo nakrycie głowy, by zmylić system, co w kontekście potencjalnej sprzedaży alkoholu osobom nieletnim może być dla Żabki sporym problemem. Nie stawiałbym jednak na tym systemie kreski, ponieważ jestem przekonany, że dopiero uczymy się, jak takie sklepy działają i jakie systemy się w nich sprawdzają. Kto wie, może system weryfikacji twarzy okaże się tak skuteczny, że i w normalnych sklepach nie będziemy musieli pokazywać dowodu osobistego.

Póki co — co myślicie, że taka technologia będzie w stanie skutecznie rozpoznać nieletniego, który będzie chciał kupić alkohol?

Źródło: Depositphotos