Kiedy Christoph Keller, dyrektor Narodowego Obserwatorium Słonecznego, stanął we wtorek na scenie podczas 246. spotkania Amerykańskiego Towarzystwa Astronomicznego, nikt nie spodziewał się wyniesienia ważnego instrumentu na katafalk. W ciszy przerywanej jedynie klikaniem aparatów wygłosił mowę pogrzebową dla DKIST. Największego i najdokładniejszego teleskopu słonecznego, jaki kiedykolwiek zbudował człowiek.
13 milionów dolarów. Tyle ma wynieść roczny budżet dla DKIST, jeśli przejdzie propozycja administracji Donalda Trumpa na rok fiskalny 2026. Dla porównania: w 2024 roku placówka otrzymała około 30 milionów dolarów. Jest to zatem redukcja aż o 54%. Keller mówi wprost: za 13 milionów nie da się prowadzić operacyjnego teleskopu tej klasy. W obliczu kosztów, jakie ów teleskop generuje, taka kwota jest wręcz śmieszna. Brzmi jak policzek dla nauki i dla dziedzictwa tego teleskopu.
Haleakalā na Hawajach. Wulkaniczna góra, na której szczycie, 3048 metrów nad poziomem morza, lśnią stalowe nerwy DKIST. 150 ton konstrukcji, skoncentrowanej w jednym celu: badać Słońce i rozkładać jego działanie na czynniki pierwsze. Od 2020 roku teleskop dostarcza obrazy, które do tej pory istniały tylko w symulacjach. Komórki na powierzchni Słońca wielkości Teksasu. Prążki fotosferyczne. Wirujące pole magnetyczne i zasłony z plazmy. Niesamowite rzeczy, ale widocznie dla administracji Trumpa "zbyt nudne", by mogły one przetrwać.
Zastanawiam się, czy aby jego slogan o "czynieniu Ameryki ZNOWU wielką" nie jest aby śmiesznym żartem i jednocześnie prawdą objawioną dla wszystkich tych Amerykanów, którzy wyzywają naukowców od kretynów, gdy okaże się w mediach, że np. pomylili się o kilkaset milionów lat w obliczeniach dotyczących Ziemi. Ameryka nie będzie po czymś takim wielka. Będzie kaleka. Ale... co mi tam. Przyjdą Chińczycy, skonsumują Amerykanów, wyplują i być może ten naród czegoś się wreszcie nauczy.
Obraz wykonany przez DKIST w 2021 roku pokazuje plamy słoneczne z rozdzielczością 18 kilometrów. Dla porównania: Ziemia, nałożona na tę samą skalę, wydaje się drobiną. Powierzchnia Słońca staje się nagle znajoma, jak skóra z żyłami, oddechem i ruchem.
Nie tylko DKIST może stracić możliwość działania. Całe NSO może zostać odcięte od aparatury: 4 miliony dolarów to wszystko, co zostałoby dla reszty naziemnych stacji. Być może uda się utrzymać zaledwie trzy. Ale to jest żaden plan, to w zasadzie kapitulacja. Pudrowanie trupa.
Teleskopy takie jak DKIST to ważne sensory cywilizacji. Ich zamknięcie to jak zgaszenie świateł w trakcie jazdy autem tuż przed ostrym zakrętem. Gdy Słońce wchodzi w fazę wzmożonej aktywności, obserwacja jego cykli i flar ma znaczenie krytyczne: dla sieci energetycznych, komunikacji satelitarnej, a nawet dla pogody. Trudno mi znaleźć jakieś dyplomatyczne wyrazy, by ocenić dążenia administracji Trumpa w zakresie cięć.
Czytaj również: Prawie gotowe! To obserwatorium zrewolucjonizuje naszą wiedzę o kosmosie
Jeśli DKIST zostanie zamknięty, zostanie ogromna luka w naszych możliwościach. Przestaniemy odkrywać więcej zagadek dotyczących Słońca. Skończy nam się możliwość przewidywania kosmicznej pogody w jego kontekście. Oddamy Chińczykom za darmo możliwość prześcignięcia w tej materii Zachodu. Oj, Europa musi się mocno wziąć za siebie, bo dopóki Republikanie są u władzy, pogarda dla nauki będzie na porządku dziennym. A nic nie wskazuje, żeby miało być inaczej i po Trumpie.
Hej, jesteśmy na Google News - Obserwuj to, co ważne w techu
