Tak kosmos wpływa na mózg astronauty. Jest dobra i zła wiadomość

Podróże kosmiczne to jedno z największych wyzwań dla ludzkiego ciała i umysłu. Promieniowanie, zmieniona grawitacja, brak snu oraz presja związana z wykonywaniem precyzyjnych zadań w ekstremalnych warunkach sprawiają, że praca astronauty nie jest dla każdego. W tych skrajnych okolicznościach szczególnie ważne jest utrzymanie sprawności poznawczej, ponieważ najmniejszy błąd może mieć poważne konsekwencje dla misji.

Aktualnie znajdujemy się nadal w początkowej fazie eksploracji kosmosu. Pomimo tego, że człowiek już stanął na Księżycu, przez dziesięciolecia nie powtórzył tego wyczynu. Najdalsze regularne misje to te na Międzynarodową Stację Kosmiczną znajdującą się na niskiej orbicie okołoziemskiej około 420 kilometrów od powierzchni Ziemi. Wystarczyło to jednak, by przeprowadzić szereg eksperymentów i badań, które pomogą zrozumieć wpływ podróży kosmicznych na ludzkie ciało.

Podróże kosmiczne wpływają negatywnie na procesy poznawcze i kognitywne?

Naukowcy z NASA postanowili przyjrzeć się bliżej wpływowi długotrwałego pobytu w przestrzeni kosmicznej na zdolności poznawcze astronautów. W badaniu przeanalizowano dane 25 astronautów, którzy spędzili średnio sześć miesięcy na pokładzie Międzynarodowej Stacji Kosmicznej (ISS). Wyniki, opublikowane w czasopiśmie Frontiers in Physiology, przynoszą ważne wnioski.

Badani przechodzili przez zestaw testów opracowanych przez NASA, obejmujących 10 aktywności oceniających różne obszary funkcji poznawczych. Pomiary wykonywano w pięciu kluczowych momentach: przed misją, na wczesnym i późnym etapie lotu, a także 10 i 30 dni po powrocie na Ziemię. To największy dotychczas opublikowany zbiór danych dotyczących wydajności poznawczej profesjonalnych astronautów.

Czytaj dalej poniżej

To już pewne. Mars był zdatny do życia Patryk Łobaza

Z rosyjskiego statku kosmicznego śmierdzi. Problem na ISS Jakub Szczęsny

Badanie pokazało, że długotrwały pobyt w przestrzeni kosmicznej negatywnie wpływa na procesy poznawcze. Cierpi na tym głównie szybkość przetwarzania danych. Co więcej, obniżona jest również koncentracja oraz dokładność. Naukowcy odpowiedzialni za eksperyment tłumaczą jednak, że zmiany te można porównać do tych, których doświadczamy na Ziemi, gdy jesteśmy pod wpływem stresu lub zmęczenia. Zaznaczają jednocześnie, że zmiany te miały co najwyżej charakter tymczasowy. Spowolnienie uwagi zauważono głównie na początku misji, natomiast spowolniona szybkość przetwarzania informacji utrzymywała się dłużej – aż do powrotu astronautów na Ziemię.

Podobne zmiany mogą wystąpić nawet na Ziemi, gdy człowiek jest pod wpływem stresu lub zmęczenia. Przykładem może być trudność w skupieniu uwagi po nocy z niewystarczającą ilością snu

- tłumaczy dr Sheena Dev, badaczka z Laboratorium Zdrowia Behawioralnego i Wydajności NASA.

Jak wynika z badania, pomimo pewnych spowolnień w takich obszarach jak szybkość przetwarzania informacji, pamięć robocza czy uwaga, naukowcy nie zaobserwowali trwałego pogorszenia funkcji poznawczych ani oznak neurodegeneracji. Nie stwierdzono również żadnych dowodów na istotne uszkodzenie mózgu ani trwałe obniżenie sprawności poznawczej wśród astronautów spędzających sześć miesięcy na ISS.

Nie tylko mózg, ale i całe ciało?

Nie jest to jedyne badanie NASA dotyczące wpływu pobytu w kosmosie na człowieka, które w ostatnim czasie zostało opublikowane. Już wcześniej pokazano, że długotrwałe przebywanie w przestrzeni kosmicznej może przyspieszać procesy starzenia się organizmu, wywołując szereg zmian genetycznych, które prowadzą do osłabienia i utraty masy mięśniowej, przypominających objawy starzenia. W ramach szerokiego projektu badawczego opublikowanego w pakiecie Space Omics and Medical Atlas (SOMA), NASA przeprowadziła badania dotyczące wpływu warunków kosmicznych na organizmy ludzi i myszy, analizując zmiany w ekspresji genów związanych z kruchością organizmu.

Grafika: depositphotos