Jak legalnie wejść w WEB3? Prawnik radzi

Autorem tekstu jest Arkadiusz Szczudło, adwokat, wspólnik w kancelarii Creativa Legal.

Jak legalnie wejść w WEB3? Prawnik radzi

Podobno internet w znanej nam formie (tzw. WEB2) już się kończy. Wchodzimy w nową erą, w której zwykli użytkownicy mogą nie tylko tworzyć treści, ale także zarabiać na posiadaniu wirtualnych dóbr. To ostatnie jest możliwe dzięki blockchainowi, na którym bazuje cała koncepcja WEB3. A skoro nawet PKO BP jest już w Metaversum to musi coś znaczyć!

WEB3 jest stosunkowo młodą, jeszcze nie do końca zdefiniowaną, zdecentralizowaną wersją internetu. Sceptycy twierdzą, że to tylko marketing, za którym nie stoi żadna realna korzyść. Ja jednak obserwuję już od pewnego czasu stały wzrost blockchainowych pomysłów na biznes (a niektóre z nich naprawdę są warte uwagi!). Jeśli jesteś jednym z ich posiadaczy, to dzisiejszy tekst zdecydowanie jest dla Ciebie.

Czytaj dalej poniżej

Twitter odbija mu się czkawką. Musk nie jest już najbogatszym człowiekiem świata Mirosław Mazanec

Rusza OTOMOTO Pay. Jak działa i co oferuje? Kamil Świtalski

WEB3 oczami prawnika to złożony temat. Z jednej strony w Polsce nie obowiązują żadne przepisy, które wprost odnosiłyby się do biznesu prowadzonego w oparciu o blockchain, a z drugiej mamy dość restrykcyjną regulację dotyczącą obrotu tzw. walutami wirtualnymi (do których zaliczają się nie tylko kryptowaluty, ale także inne tokeny, a czasem także NFT). Aby nie zaliczyć prawnego falstartu w polskiej (ale też europejskiej, bo przepisy są do siebie bardzo zbliżone) rzeczywistości prawnej, przejdź poniższą checklistę.

Sprawdź jakie przepisy musisz wziąć pod uwagę

Biznes prowadzony w oparciu o blockchain bądź z wykorzystaniem kryptoaktywów (podobnie zresztą jak wiele innych branż) podlega jednocześnie regulacji wielu przepisów.

Swoją ścieżkę legalnego wejścia w WEB3 polecam Ci rozpocząć od zweryfikowania statusu prawnego aktywów (kryptoaktywów), którymi chcesz obracać. Pomocne w tym zakresie mogą być np. stanowiska Komisji Nadzoru Finansowego, która całkiem przystępnie opisała różne rodzaje tokenów, którymi można obracać w Polsce.

Na gruncie polskiego prawa kluczowe znaczenie ma definicja waluty wirtualnej zawarta w ustawie o przeciwdziałaniu praniu pieniędzy oraz finansowaniu terroryzmu. Walutą wirtualną w rozumieniu polskich przepisów jest każde cyfrowe odwzorowanie wartości, które nie jest:

1. prawnym środkiem płatniczym emitowanym przez NBP, zagraniczne banki centralne lub inne organy administracji publicznej;
2. międzynarodową jednostką rozrachunkową ustanawianą przez organizację międzynarodową i akceptowaną przez poszczególne kraje należące do tej organizacji lub z nią współpracujące;
3. pieniądzem elektronicznym w rozumieniu ustawy o usługach płatniczych;
4. instrumentem finansowym w rozumieniu ustawy o obrocie instrumentami finansowymi;
5. wekslem lub czekiem;

– oraz jest wymienialne w obrocie gospodarczym na prawne środki płatniczei akceptowane jako środek wymiany, a także może być elektronicznie przechowywane lub przeniesione albo może być przedmiotem handlu elektronicznego, czyli w praktyce np. kryptowaluty, inne tokeny płatnicze. Mogą to być także tokeny/waluty w grach, także gamedev powinien także mieć się na baczności.

Natomiast wymogi prawne dotyczące prowadzenia działalności w WEB3 w Polsce znajdziesz m.in. w takich aktach prawnych jak:

1. Kodeks cywilny – tutaj znajdują się bowiem wszystkie kluczowe regulacje dotyczące zawierania umów, odpowiedzialności wobec klientów czy Twoich potencjalnych roszczeń wobec nieuczciwych partnerów biznesowych (np. inwestorów);
2. Ustawa o prawach konsumenta – jeśli Twoimi klientami mają być konsumenci – musisz brać pod uwagę możliwość odstąpienia od umowy czy znać terminy rozpatrywania reklamacji;
3. Ustawa o świadczeniu usług drogą elektroniczną – prowadzisz biznes online? Musisz mieć regulamin i określić warunki korzystania z Twoich usług;
4. RODO – od danych osobowych nie uciekniesz;
5. Ustawa o przeciwdziałaniu praniu pieniędzy oraz finansowaniu terroryzmu - tam znajdziesz ww. definicję waluty wirtualnej oraz wymogi dotyczące uzyskania tzw. licencji kryptowalutowej;
6. Ustawa o obrocie instrumentami finansowymi – kluczowa, jeśli planujesz działać w oparciu o tokeny inwestycyjne;
7. Ustawa o finansowaniu społecznościowym – jeśli środki na start zamierzasz pozyskać w ramach crowdfundingu.

Ten etap jest także dobrym momentem na rozważenie możliwości wyboru innej jurysdykcji, np. bardziej przyjaznej dla planowanej przez Ciebie działalności.

To tyle na rozgrzewkę. Jedziemy dalej.

Forma prawna

Po zestawieniu swojego pomysłu biznesowego z najważniejszymi wymogami prawnymi czas na wybór formy, w jakiej możesz działać.

Uwaga na start: nie każda aktywność zarobkowa wymaga założenia działalności. Do pewnego momentu możesz zarabiać jako zwykły obywatel.

A jaki to moment?

Założenia działalności gospodarczej wymaga prowadzenie działalności zarobkowej w sposób zorganizowany i ciągły. Co istotne: liczy się sam cel zarobkowy, a nie faktyczne zarabianie.

Jeśli zatem na początku Twoje działania będą raczej okazjonalne, nie będą powtarzalne i będziesz działać w niewielkiej, „testowej” skali – prawdopodobnie nie musisz zakładać działalności.

Jeżeli jednak od samego początku masz konkretny biznesplan (albo zobowiązania wynikające z uzyskanego finansowania) – musisz dobrać odpowiednią formę prawną. W praktyce najczęstszym wyborem są jednoosobowe działalności gospodarcze (przy mniejszej skali i samodzielnym działaniu), spółki z ograniczoną odpowiedzialnością bądź – w przypadku działalności inwestycyjnej, crowdfundingu – proste spółki akcyjne.

Forma działalności wyznaczy Ci także Twoje obowiązki podatkowe.

Licencje, zezwolenia i inne przyjemności

Z punktu widzenia działalności w WEB3 kluczowe znaczenie mają dwa rodzaje zezwoleń:

1. jeżeli w ramach swojej działalności (nawet jeśli nie będziesz zarejestrowany/a jako przedsiębiorca lub nie założysz spółki!) będziesz obracać, przechowywać lub wymieniać waluty wirtualne – musisz uzyskać wpis do rejestru działalności w zakresie walut wirtualnych, który jest prowadzony przez Dyrektora Izby Administracji Skarbowej w Katowicach (nie pytajcie dlaczego akurat tam);
2. jeżeli w ramach swojej działalności będziesz emitować, sprzedawać, obracać tokenami inwestycyjnymi – musisz uzyskać zezwolenie Komisji Nadzoru Finansowego.

Co ważne: zezwolenie musisz uzyskać przed rozpoczęciem swoich działań.

Ciekawostka na temat wpisu do rejestru działalności w zakresie walut wirtualnych: wnioskując o wpis powinieneś/powinnaś wykazać, że posiadasz „wiedzę lub doświadczenie związane z działalnością w zakresie walut wirtualnych” (czyli z logiki wynika, że można mieć doświadczenie i nie mieć wiedzy J). Warunek ten uznaje się za spełniony w przypadku:

1. ukończenia szkolenia lub kursu obejmujących prawne lub praktyczne zagadnienia związane z działalnością w zakresie walut wirtualnych lub
2. wykonywania, przez okres co najmniej roku, czynności związanych z działalnością w zakresie walut wirtualnych

- potwierdzonych odpowiednimi dokumentami.

Zawieraj umowy i dbaj o minimalny pakiet dokumentów na start

Ostatni punkt ma zdecydowanie bardziej uniwersalny charakter, ale warto o nim pamiętać. Umowy z ludźmi inwestującymi w Twój pomysł, pierwszymi klientami czy członkami DAO (umową jest także regulamin czy inne Terms of Services) to może być Twoja polisa. Wszystkie te dokumenty mogą bowiem limitować Twoje obowiązki i odpowiedzialność. Nigdy nie wiesz kiedy przyda Ci się te pięć zdań uzgodnionych na Discordzie.

Trzeba także pamiętać, że poszczególne wymienione wcześniej ustawy przewidują różne obowiązki, np. związane z posiadaniem regulaminów czy procedur przeciwdziałania praniu pieniędzy. Prędzej czy później ktoś może Cię o nie zapytać, dlatego warto na start co najmniej zaplanować moment, w którym poszczególne obowiązki formalne zostaną przez Ciebie spełnione.

Zakończenie

WEB3, czyli koncepcja nowego, tym razem zdecentralizowanego internetu ma wielu fanów i wielu krytyków. W ostatnim czasie, kiedy świat zachwyca się ChatGPT i obrazkami z Lensy, dyskusja o przyszłości sieci i prowadzeniu w niej biznesu wydaje się tym bardziej aktualna. W założeniu WEB3 ma dążyć do przeniesienia własności treści/danych/dóbr wirtualnych na ich twórców (za pomocą blockchaina) – a wszystkie te operacje wymagają prawnego zabezpieczenia. Jestem przekonany, że zarówno biznesowo, jak i prawnie jest tu jeszcze dużo do odkrycia. Podstawy już znasz!