Czy ptaki są inteligentne na poziomie ssaków? Naukowcy, zestawiając ze sobą najbardziej inteligentne gatunki i ptaków i ssaków (poza ludźmi), mocno się o to spierają. Dotychczasowe badania sugerowały, że struktura mózgu ptaków jest porównywalna do tej u ssaków, jednak ustalono coś, co znacząco zmienia nasze pojmowanie ewolucji układów nerwowych tych gromad.
Płaszcz mózgu to kluczowy obszar odpowiedzialny za funkcje poznawcze. U ssaków obejmuje korę nową (neocortex), która pozwala na zaawansowane procesy myślowe, w tym planowanie, rozwiązywanie problemów i świadomość. Dotychczas uważano, że podobne struktury istnieją także u ptaków i gadów, co sugerowało wspólną ścieżkę ewolucyjną na pewnym etapie. Jednak badania przeprowadzone przez zespół naukowców m.in. z Uniwersytetu w Heidelbergu oraz baskijskiego centrum Achucarro, pokazują zupełnie inne fakty w tym temacie.
Badania ujawniły, że chociaż ptaki i ssaki rozwinęły podobne funkcje poznawcze, mechanizmy powstawania ich systemów neuronowych są fundamentalnie różne. Dzięki zastosowaniu m.in. transkryptomiki przestrzennej, naukowcy byli w stanie dokładnie prześledzić procesy formowania się neuronów w okresie embrionalnym.
Wyniki badań wskazują, że neurony odpowiedzialne za przetwarzanie sensoryczne powstają w różnych lokalizacjach i w odmiennych fazach rozwoju u każdego gatunku. Mimo podobieństw funkcjonalnych, neurony ptaków i ssaków nie pochodzą od wspólnego przodka, lecz są wynikiem zbieżnej ewolucji. A to już niezwykle ciekawa sprawa. Wychodzi na to, że mimo zupełnie różnych ścieżek ewolucyjnych, ssaki i ptaki wykształciły bardzo podobne mechanizmy.
Kolejnym kluczowym odkryciem było wykazanie, że neurony pobudzające u ptaków ewoluowały w wyjątkowy sposób, niezależny od ewolucji ssaków. O ile neurony hamujące, kontrolujące przepływ informacji, zachowały się niemal niezmienione od setek milionów lat, o tyle neurony pobudzające (i wyodrębnione z nich neuroprzekaźniki) podlegały dynamicznym zmianom genetycznym. Przeprowadzone analizy genetyczne wskazują, że ptaki i ssaki wykorzystują różne zestawy genów do formowania struktur mózgowych, co jeszcze bardziej wspiera niezależne ścieżki ewolucyjne jako teorię.
Wszystko to znacząco zmienia nasz stan wiedzy ewolucji mózgów zwierząt, ale także rozjaśniają nam fundamentalne mechanizmy neurorozwoju. Wiedza o tym, jakie mechanizmy genetyczne prowadzą do powstania określonych typów neuronów, mogą pomóc nam w skonstruowaniu nowoczesnych, celowanych terapii w leczeniu zaburzeń neurologicznych i psychiatrycznych.
Czytaj również: Zwierzęta są mądrzejsze, niż myśleliśmy? Badacze rozwiewają wątpliwości
Skoro mózg potrafi rozwijać zaawansowane funkcje poznawcze na różnych ścieżkach rozwoju gromad, oznacza to, że ewolucja oferuje wiele rozwiązań dla wytworzenia się inteligencji biologicznej. Może to wpłynąć nawet na badania nad sztuczną inteligencją i neuromorficznymi układami komputerowymi, które mogłyby czerpać inspirację z różnych modeli biologicznych.
Badania nad płaszczem mózgu pokazują, że mózgi ptaków i ssaków nie są efektem tej samej linii, lecz niezależnych, zbieżnych procesów. To kolejny dowód na niezwykłą elastyczność ewolucji, która potrafi tworzyć różnorodne rozwiązania dla podobnych wyzwań biologicznych. Bo przecież zarówno ssaki, jak i ptaki współwystępują ze sobą w tych samych środowiskach: musiały więc przystosować się do bardzo podobnych warunków. Prawdopodobnie to wpływa na fakt, iż mimo różnych linii ewolucyjnych, te gromady wykształciły bardzo podobne mechanizmy w ramach swoich mózgów.
Czy to oznacza, że ptaki są równie inteligentne jak ssaki? Być może! Mechanizmy, które doprowadziły do ich zaawansowanych zdolności poznawczych, są inne, ale ich efekty mogą być równie imponujące. Ostatecznie, zarówno ptaki, jak i ssaki pokazują, że inteligencja nie jest wynikiem jednej ścieżki ewolucyjnej, lecz wielu możliwości, jakie oferuje natura.
Hej, jesteśmy na Google News - Obserwuj to, co ważne w techu
