Zmiana statusu zastrzeżenia numeru PESEL - dlaczego tyle trwa?

W pierwszej kolejności,- na swoim profilu na portal X, Ministerstwo Cyfryzacji wyjaśnia, iż zastrzeżenie numeru PESEL w żaden sposób nie wpływa na możliwość załatwienia swoich spraw w urzędach czy u lekarzy.

Polecamy na Geekweek: Spotify szykuje plan HiFi. Jego cena ma być bardzo wysoka

Dalej, już na stronach ministerstwa możemy przeczytać, o dwóch przypadkach przerw po cofnięciu zastrzeżenia numeru PESEL, które i tak nie powinny blokować czy utrudniać dostępu do innych niezbędnych usług.

Zanim przejdziemy do tych przypadków, warto jeszcze raz podsumować tę kwestię zastrzegania numerów PESEL.

Czytaj dalej poniżej

Play płaci 12 pierwszych rat za smartfona. Serio, sprawdziliśmy to Grzegorz Ułan

Oto nowy Kindle Paperwhite. Kiedy Amazon w końcu go zaprezentuje? Piotr Kurek

Kiedy zastrzeżenie PESEL nie ma znaczenia?

Przede wszystkim, zastrzeżenie numeru PESEL w żaden sposób nie wpływa na:

• sprawy urzędowe (np. wzięcie ślubu, zameldowanie się czy wyrobienie dokumentów),
• sprawy zdrowotne (np. wizyty u lekarza, pobyt w szpitalu czy wykupienie recepty),
• udział w wyborach,
• ważność dokumentów (np. dowodu osobistego, paszportu czy prawa jazdy),
• korzystanie z profilu zaufanego,
• podróżowanie (np. przekraczanie granicy, latanie samolotem czy kupowanie biletów),
• wykonywanie czynności służbowych (np. podpisywanie umów w pracy),
• korzystanie z usług poczty (Poczta Polska może ubiegać się o dostęp do weryfikacji zastrzeżenia w rejestrze, ale nie ma takiego obowiązku ustawowego).

Kiedy zastrzeżenia PESEL ma znaczenie?

Na co więc wpływa? Jeśli mamy zastrzeżony numer PESEL, musimy je cofnąć - najszybciej w aplikacji mobilnej mObywatel (ale również na stronie mobywatel.gov.pl czy w urzędzie gminy), w przypadkach gdy chcemy:

• utworzyć nowy rachunek bankowy (konto oszczędnościowe lub oszczędnościowo-rozliczeniowe),
• wziąć kredyt lub pożyczkę,
• kupić coś na raty (kiedy oznacza to wzięcie kredytu konsumenckiego)
• podpisać akt notarialny dotyczący nieruchomości (np. przy sprzedaży czy kupnie nieruchomości),
• otrzymać kopię swojej karty SIM,
• wypłacić w placówce bankowej większą kwotę pieniędzy (powyżej trzykrotności minimalnego wynagrodzenia za pracę, co 1 czerwca 2024 roku wynosi 12 726 zł).

Cofanie zastrzeżenia numeru PESEL

I teraz tak, jeśli chcemy załatwić którąś z wyżej wymienionych spraw możemy cofnąć zastrzeżenie PESEL bezterminowo, a więc do czasu kiedy ponownie go sami nie zastrzeżemy.

Jest też opcja czasowa, możemy w aplikacji mObywatel wskazać dzień i godzinę, kiedy to PESEL ma zostać ponownie i automatycznie zastrzeżony.

Terminy na zmianę statusu zastrzeżenia numeru PESEL

W przypadku, gdy skorzystamy z bezterminowego cofnięcia zastrzeżenia, na ponowne (skuteczne) zastrzeżenie będziemy musieli poczekać - 30 minut. Z kolei, gdy cofniemy zastrzeżenie, by wypłacić gotówkę w większej kwocie w banku, będziemy musieli odczekać 12 godzin na taką wypłatę.

To są te dwa przypadki, o których wspomina Ministerstwo Cyfryzacji w swoim poście na X. Pierwszy, gdy chcemy załatwić wszystkie te wypunktowane sprawy oprócz ostatniej z wypłatą gotówki, cofając przed tym swój numer PESEL, musimy później odczekać 30 minut, by ponownie móc go zastrzec.

Podyktowane to jest koniecznością uniknięcia błędów w systemach, które bez takiej przerwy zmuszone by były do ciągłej aktualizacji statusów, a także aby zapobiec nadużyciom. Ministerstwo Cyfryzacji podaje tu taki przykład ewentualnego nadużycia:

W innym przypadku ktoś mógłby udostępnić swoje dane do Profilu Zaufanego innej osobie podczas załatwiania kredytu. Druga osoba mogłaby wtedy szybko zastrzec PESEL, wprowadzić w błąd pożyczkodawcę i tym samym próbować uniknąć spłaty kredytu. Dzięki tej przerwie instytucje mają czas na to, by właściwie zaktualizować status, przeciwdziałać ewentualnym nadużyciom a nasze dane są bezpieczne.

Osobiście ciężko mi było sobie wyobrazić taką sytuację, a dokładniej jakby to miało zadziałać? Może nie mam takiej wyobraźni, ewentualnie zacięcia kombinatorskiego, by szybko wpaść na takie rozwiązanie.

Niemniej, na moje to mogłoby wyglądać tak, że klient, który chce wziąć kredyt, cofa zastrzeżenie numeru PESEL i udostępnia swoje dane do logowania w aplikacji mObywatel innej osobie, ta legitymuje się mDowodem z aplikacji, a w tym czasie (już po sprawdzeniu PESEL w systemie przez bank) właściwy klient zastrzega PESEL. Przy czym musi to zrobić na stronie mobywatel.gov.pl, bo nie da się mieć dwóch aktywnych aplikacji mObywatel.

Skomplikowane,- zwłaszcza, że w systemie odnotowywane jest każde sprawdzenie numeru PESEL, więc dokładnie można to odtworzyć, czy podczas sprawdzania przez bank, dany numer był zastrzeżony czy nie. Aczkolwiek, być może w symulacjach resortu wyszło, że tak się da, stąd między innymi musimy odczekać 30 minut, by móc ponownie zastrzec swój numer PESEL.

Drugi przypadek jest już jasny i oczywisty, przy wypłacie gotówki w banku w kwocie powyżej trzykrotnego minimalnego wynagrodzenia, jeśli mamy zastrzeżony numer PESEL, bank wstrzyma wypłatę na 12 godzin, nawet jeśli w tym czasie cofniemy zastrzeżenia numeru PESEL.

To zabezpieczenie przed oszustwami metodą „na wnuczka” czy „na policjanta” jest kluczowe. Wyobraźmy sobie, że ktoś próbuje wypłacić nasze pieniądze, podszywając się pod nas albo bliska nam osoba zostaje zmanipulowana i próbuje wypłacić duże środki ze swojego konta i przekazać je oszustom, którzy podszywają się pod członka rodziny albo policjanta. Dwunastogodzinna przerwa daje czas bankowi na to, by dokładnie sprawdzić transakcję, a nam na to, by potwierdzić, że decyzja jest przemyślana. Dzięki temu nasze pieniądze są bezpieczne, a my mamy czas, by upewnić się, że wszystko jest w porządku.

Tak więc, nie bójmy się zastrzegania numeru PESEL, generalnie nie ma sytuacji, w której takie zastrzeżenie mogłoby nam sprawić problemy przy załatwianiu niezbędnych spraw. Cofnąć zastrzeżenie można zawsze i zadziała to natychmiast, z wyjątkiem wypłaty większej kwoty pieniędzy z banku - w tym jednym, wyjątkowym przypadku musimy o tym pomyśleć wcześniej.
Źródło: Ministerstwo Cyfryzacji.