AI nauczyła się rozpoznawać czarne dziury. Wystarczył jeden rzut okiem

W 2022 roku świat zobaczył zdjęcie Sagittariusa A*, supermasywnej czarnej dziury w centrum Drogi Mlecznej. Badacze nie zamierzali na tym poprzestać. Dane, na których bazowało zdjęcie, były niejednoznaczne, chaotyczne i pełne niedoskonałości. Naukowcy postanowili to wykorzystać.

I nie sięgnęli po klasyczne metody analizy. Zbudowali sieć neuronową, która miała tylko jedno zadanie: oddzielić rzeczy pewne od szumu w danych. Wprowadzili do niej miliony syntetycznych zestawów informacji, zamiast kilku tradycyjnych modeli. Wygląda karkołomnie i "podejrzanie", ale w tym całym szaleństwie zdecydowanie jest cel. Chodzi przede wszystkim o uodpornienie się nauki na to, czego nie jesteśmy pewni.

Wszystkie obroty czarnej dziury

Nowa analiza doprowadziła badaczy do niezwykłego wniosku: Sagittarius A* obraca się niemal z maksymalną możliwą prędkością, a jego oś dosłownie "celuje" w Ziemię. Emisja, którą obserwujemy, nie pochodzi – jak wcześniej zakładano – z dżetu cząstek, lecz z piekielnie gorących elektronów w dysku akrecyjnym. Pola magnetyczne tamże zachowują się zupełnie inaczej, niż przewidują podręczniki. Modele teoretyczne dosłownie nie wytrzymują zderzenia z danymi.

Fizycy zaczęli kwestionować podstawowe założenia dotyczące materii w ekstremalnych warunkach grawitacyjnych. Zamiast potwierdzeń własnych przemyśleń otrzymali anomalię. I to właśnie najbardziej ich ekscytowało. Fakt uzyskania takich danych wcale nie jest powodem do umartwiania się wśród naukowców. Wręcz przeciwnie.

Czytaj dalej poniżej

Niesamowita umiejętność papug kakadu. Nauczyły się to robić, patrząc na ludzi Jakub Szczęsny

Pluton zamarza od wewnątrz. Nowe dane pokazują spadek temperatury Jakub Szczęsny

Niczym snajper

AI nie miała za zadanie zgadywać. Miała precyzyjnie szacować niepewność. Każde przypuszczenie zyskało wagę, a każdy model porównano z tym, co rzeczywiście mówią informacje. Stworzyliśmy sito do oddzielania prawdy od iluzji tworzonej przez zaszumione informacje z radioteleskopów. Nowy teleskop Africa Millimeter Telescope, który właśnie powstaje, stanie się nie tylko okiem nauki, ale narzędziem, które wie, gdzie patrzeć i co zobaczyć.

AI przestaje być pomocnikiem. Stała się równorzędnym partnerem nauki. Nie tylko wspomaga analizę – coraz częściej prowadzi ją samodzielnie. W grze, w której stawką jest rozwikłanie zagadek wszechświata, to znaczy absolutnie wszystko. Zagadka Sagittariusa A* nie została jeszcze rozwiązana. Ale po raz pierwszy zaczęliśmy zadawać właściwe pytania.

Czytaj również: Nigdy wcześniej nie widzieliśmy czegoś takiego w kosmosie. Naukowcy rozwikłali zagadkę

Co dalej?

Nauka zyskuje nowe zmysły. Fizyka przestała tylko opisywać rzeczywistość – zaczyna ją naprawdę widzieć. A jeśli Sagittarius A* rzeczywiście obraca się z maksymalną prędkością i emituje światło wbrew modelom, to trzeba zapytać: co jeszcze na nas czeka?