Wyobraź sobie dysk protoplanetarny, który nie tylko jest miejscem narodzin ciał niebieskich, ale kryje w sobie coś, co przypomina bar — tyle że z metanolem. Tak właśnie dzieje się wokół gwiazdy HD 100453, odległej o 330 lat świetlnych od Ziemi. Ów astronomiczny koktajl, który może dać nam klucz do tajemnicy życia poza Ziemią.
Metanol jest substancją, która na Ziemi kojarzy się raczej nieciekawie: toksyczna, podobny w smaku do "używalnego", choć i tak na dłuższą metę trującego etanolu. Dla astronomów metanol to substancja ważna, bo organiczna. W jego strukturze kryją się atomy węgla, wodoru i tlenu, a to trio właśnie stanowi fundament życia, jakie znamy. Metanol odkryty w dysku wokół HD 100453 ma jednak coś jeszcze bardziej szczególnego – występuje tam w postaci z udziałem rzadkich izotopów. Różnią się one jedynie liczbą neutronów i właśnie to jest tutaj niezwykle ciekawe.
HD 100453 nie jest przypadkowym celem obserwacji. Astronomowie skrupulatnie analizują gwiazdy podobne do Słońca, bo liczą, że właśnie tam odnajdą związki podobne do tych, które kiedyś zapoczątkowały życie na Ziemi. Gwiazda HD 100453, choć większa od Słońca (około 1,6-krotnie masywniejsza), znajduje się w fazie formowania planet, będąc tym samym idealnym poligonem do badania podwalin pod możliwe powstanie życia w układzie.
Radioteleskop ALMA na chilijskiej pustyni Atacama pozwolił naukowcom zajrzeć głęboko w strukturę materii owego dysku. Dzięki niemu udało się nie tylko potwierdzić obecność metanolu, ale i jego izotopowych wariantów, co otwiera zupełnie nowy rozdział w badaniach nad planetami znajdującymi się daleko, daleko od nas.
Skąd taka ekscytacja u badaczy? Pierwszym powodem jest sama obecność metanolu – prostego alkoholu, ale kluczowego nośnika organicznych cząsteczek w kosmosie. Jego obecność sugeruje, że chemiczne składniki życia mogą być szeroko dostępne we wszechświecie.
Druga rzecz to odkrycie rzadkich izotopów tego związku. Pokazuje to, jak subtelne procesy chemiczne mogą kształtować przyszłe środowiska planetarne, a tym samym wpływać na możliwość powstania życia.
I najważniejsze: to metoda obserwacji. Radioteleskop ALMA pokazuje, że mamy już narzędzia do detekcji nawet najbardziej subtelnych chemicznych sygnałów w dalekim kosmosie. A to dobrze wróży astrobiologii, która nie mogłaby funkcjonować bez dobrych "detektorów" życia — takich właśnie, jak naprawdę uniwersalny radioteleskop ALMA.
Z punktu widzenia astronomów, każde takie odkrycie jest jak kolejna warstwa zagadki dotyczącej obecności życia w kosmosie. Pomaga ono odpowiedzieć na pytania o to, jak uniwersalne są procesy chemiczne, które znamy z Ziemi. Czy kosmos jest pełen życia, czekającego na odpowiednie warunki do przebudzenia?
Jednocześnie są to dane, które nie przekonują sceptyków, którzy lubią myśleć, że życie na Ziemi jest absolutnym wyjątkiem. Wiele wskazuje jednak, że w tak ogromnej przestrzeni zwyczajnie musiał powtórzyć się ziemski scenariusz: jeśli nie (jeszcze) w formie inteligentnego życia, to być może mniej spektakularnego, ale "z perspektywą". Może być też tak, że tego typu życie istniało sobie miliardy lat temu, jednak jakaś katastrofa "wykasowała" je z naszej rzeczywistości. Bardzo możliwe też, że takowe życie narodzi się dopiero w przyszłości. Badacze spodziewają się jednak, że całkiem powszechne mogą być proste organizmy. Na razie tego nie sprawdzimy ze względu na nasze ograniczenia technologiczne.
Czytaj również: Szukamy w złym miejscu? Życie może być bliżej niż myśleliśmy
Nie chodzi już tylko o poszukiwanie miejsc, gdzie życie mogłoby istnieć. Nauka coraz odważniej sięga dalej – do poszukiwania miejsc, które mogą być kolebkami życia, gotowymi laboratoriami, w których odbywa się walka o powstanie czegoś, co jest w naszym rozumieniu odwrotnością materii nieożywionej. HD 100453 jest tylko jednym z wielu celów. Ale już teraz wiemy, że metanol tam odkryty ma niemałe znaczenie. Zamiast pytać: "czy", powinniśmy raczej skłaniać się ku "jak często występuje" w kontekście życia. Przynajmniej wiele na to wskazuje.
Hej, jesteśmy na Google News - Obserwuj to, co ważne w techu
