Surfowanie myślami w internecie

2,7 miliarda euro - tyle przeznaczyła Komisja Europejska na rozwój projektów naukowych w obszarze technologii przyszłości (Future & Emerging Technologies – FET - „Przyszłe i powstające technologie”), które finansowane są w ramach programu ramowego Horyzont 2020. Najbliższe konkursy startują 8 grudnia 2015 r., a ich budżet, w latach 2016-2017, wynosi ponad 300 mln euro, czyli więcej niż przekazano w USA na inicjatywę Brain.

Badania mózgu - Europa kontra USA

We wstępie do futurologi pisałem o inicjatywie Brain, rozpoczętej przez Baracka Obamę w USA. Nie chodzi tu wyłącznie o badania mające na celu walkę z chorobami, ale również o rozwój przyszłego rynku wykorzystującego technologię Brain-Computer Interface (BCI), pozwalającą na bezpośrednią komunikację między mózgiem, a urządzeniami zewnętrznymi. W Europie, flagowymi projektami, w obszarze technologii przyszłości (FET Flagships), są: Grafen (wdrożenie tego materiału do wykorzystania w przemyśle), oraz Human Brain Project (HBP).

HBP to projekty związane z poznawaniem budowy oraz pracy ludzkiego mózgu, w celu leczenia chorób, ale także próby stworzenia sztucznej inteligencji. Komisja Europejska przeznaczyła na nie 1 miliard euro. Horyzont 2020 to także m.in. projekt wykorzystania superkomputera do osiągnięcia najlepszych na świecie wyników w zakresie mocy obliczeniowej, oraz konkursy na zupełnie nowe, wizjonerskie idee.

Aleksandra Ihnatowicz, koordynator FET w Krajowym Punkcie Kontaktowym Programów Badawczych UE, tak tłumaczy wagę europejskiej inicjatywy, również w obszarze własności intelektualnej: “Próba zrozumienia pracy ludzkiego mózgu jest ogromnym wyzwaniem - to wielowymiarowe i multidyscyplinarne badania, w których poza znajdowaniem odpowiedzi na nurtujące nas pytania, wciąż stawiani jesteśmy przed kolejnymi, jeszcze trudniejszymi. Tych pytań jest wiele i to na wielu poziomach. Od tych bardziej technicznych - jak modelować pracę mózgu (problem mocy obliczeniowej dostępnych komputerów) i jak poradzić sobie z problemem ogromnej ilości danych do przetworzenia (fizyczne wymiary dostępnych układów scalonych ograniczają możliwość reprezentacji wielu wejść-wyjść niezbędnych przy takich obliczeniach), po pytania natury etycznej, czy też bezpieczeństwa, także w kontekście ochrony własności intelektualnej. Przykładowo, projekt Human Brain Project (HBP) poświęca 5% swojego budżetu na program poświęcony badaniom aspektów etycznych, prawnych i społecznych.

Czytaj dalej poniżej

Apple chce wkroczyć w medycynę - ale z czymś innym niż Apple Watch Jakub Szczęsny

Amerykańska armia chce mieć dostęp do ludzkich myśli – efekty już są Jakub Szczęsny

Ta część projektu, prowadzona przez Kathinka Evers (Uniwersytet w Uppsali) i Jean-Pierre Changeux (Instytut Pasteura), ma na celu zbadanie skutków społecznych, etycznych i filozoficznych projektu, promowanie zaangażowania decydentów i ogółu społeczeństwa, wspieranie odpowiedzialnych badań i innowacji poprzez podnoszenie świadomości społecznej i etycznej wśród uczestników projektu, a także sprawdzenie czy projekt jest zgodny z odpowiednimi normami prawnymi i etycznymi. Ten element jest szczególnie istotny w kontekście nowo powstających technologii, które już za chwilę mogą znaleźć szerokie zastosowanie w masowym użyciu. Kwestie legislacji prawnych muszą nadążyć za postępem technologicznym. W tym momencie mówimy jeszcze o laboratoriach badawczych, ale to tylko kwestia czasu, za chwilę będziemy rozmawiać z przedsiębiorcami chcącymi wykorzystać efekty tych badań w innowacyjnych produktach - reguły gry muszą być jasno określone”.

Co ciekawe, projekt HBP jest interdyscyplinarny, łącząc potencjał z różnych dziedzin nauki jak: biologia, fizyka, chemia, informatyka, nauki o środowisku, nauki społeczne, humanistyczne i inne. Jest to jedna z tych inicjatyw, która umożliwia łączenie wiedzy ekspertów z różnych dziedzin życia, po to by przyszłym pokoleniom żyło się lepiej.

Human Brain Project i Horyzont 2020

“W ramach projektu budowania modelu mózgu HBP, prowadzone są badania i prace w różnych obszarach, np.:

• badanie mózgu myszy, kompletowanie danych, aby ułatwić dokładne porównanie mózgu myszy i człowieka,
• analiza pracy mózgu, kompletowanie danych niezbędnych do pełnego, wielowymiarowego symulowania jego pracy,
• analiza procesów poznawczych,
• neorobiologia,
• neuroinformatyka.

Wszystko to dla uzyskania wyników, które posłużą na rzecz medycyny i zdrowia, rozwoju neurobiologii i teleinformatyki. Oto przykładowe efekty działań:

• stworzono już między innymi rekonstrukcję 3D ludzkiego mózgu,
• tworzone są testowe układy scalone inspirowane jego budową,
• klastry superkomputerów czekają na przeprowadzanie wielowymiarowych symulacji,
• budowane są roboty, które sterowane będą modelami mózgu i poddawane licznym testom, eksperymentom, szkoleniom” - podsumowuje Aleksandra Ihnatowicz.

Oczywiście partnerzy projektu nie zapominają o aspektach etycznych, równolegle toczą się dyskusje i badania w tym zakresie. Konsorcjum projektu HBP to w sumie 112 partnerów z 24 krajów Europy i świata. W prace nad przetwarzaniem i analizowaniem danych z obrazowania medycznego, włączony jest zespół z Polski, pod przewodnictwem Profesora Piotra Bogorodzkiego z Politechniki Warszawskiej (Instytut Radioelektroniki i Technik Multimedialnych). Więcej o projekcie.

Dotychczas, Komisja Europejska przyznała 2,3 miliony euro na działania w ramach Horyzont 2020 dla:

• Instytut Chemii Bioorganicznej PAN,
• Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie,
• Uniwersytet Jagielloński,
• Akademia Górniczo-Hutnicza im. Stanisława Staszica w Krakowie,
• Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu.

Projekty te realizowane są w międzynarodowej współpracy z:

• Uniwersytetem Amsterdamskim,
• University College w Londynie,
• Europejskim Centrum Prognoz Pogodowych Średniego Zasięgu (Wielka Brytania),
• Meteo-France i Belgijskim Królewskim Instytutem Meteorologicznym,
• Politechniką w Graz,
• Uniwersytetem w Mariborze,
• Narodowym Centrum Badań Naukowych (Francja),
• Fundacją Instytutem Nauk Fotonicznych (Hiszpania),
• Uniwersytetem w Bazylei,
• Hebrew University of Jerusalem,
• Uniwersytetem w Paderborn (Niemcy),
• Kopenhaskim Uniwersytetem Informatycznym.

Więcej informacji na temat unijnych projektów badawczych można odnaleźć na stronie. Natomiast opis amerykańskiej inicjatywy Brain znajduje się na stronie Białego Domu. Barack Obama wygospodarował na projekt Brain ponad 300 milionów dolarów, z czego 200 milionów ma zostać wydane w 2015 roku.

Połączenie mózgu z internetem

Według najwybitniejszych futurologów, przyszłe połączenie mózgu z siecią, jest już przesądzone. Autor książki “The Future of mind”, Michio Kaku twierdzi, że “Internet zostanie ostatecznie zastąpiony przez Brain-net, w którym możemy doświadczyć emocji, wspomnień i wrażeń(...). Pierwsze kroki w tym kierunku zostały już podjęte. Po raz pierwszy w historii, pamięć myszy została nagrana. Następnie, zrobimy to dla naczelnych ssaków. Celem krótkoterminowym jest stworzenie stymulator mózgu dla pacjentów z chorobą Alzheimera, tak by można było sprawić, aby wiedzieli kim są i gdzie mieszkają, a poza tym… może będziemy mogli np. załadować do mózgu wakacje, których nigdy nie mieliśmy”.

Inny futurolog, Ray Kurzweil, szacuje, że rok 2030 powinien przybliżyć nas do sztucznej inteligencji i połączenia internetu z mózgiem człowieka. Jego opinia jest o tyle ważna, że Ray współpracuje zarówno z NASA, jak i z Google, przygotowując ludzi do zmian, jakie ma przynieść zastosowanie nowoczesnej technologii. Kurzweil mówi wprost: "w 2030 roku będziemy mogli połączyć się bezpośrednio z kory mózgowej do chmury internetu (cloud). (...)Kiedy będę potrzebował kilka tysięcy komputerów, uzyskam do nich bezprzewodowy dostęp. (...)Będziemy również w stanie wykonać pełny backup naszego mózgu”, a więc skopiować i zabezpieczyć zgromadzone w nim informacje.

Ciekawie prezentują się również predykcje Zoltana Istvana, który uważa, że kara śmierci zostanie zastąpiona wszczepieniem chipa, który kontrolować będzie myśli człowieka.

Projekty Brain oraz Human Brain Project wskazują, że coraz większe znaczenie będzie miało bezpieczeństwo człowieka, oraz kwestie własności intelektualnej. Jak podaje Matthew Liao: “obecne ramy własności intelektualnej są przeznaczone dla istniejących technologii i mogą nie być w stanie poradzić sobie z neurotechnologią, oraz z danymi pobieranymi z naszych mózgów. Te nowe technologie mogą zmusić nas do ponownego rozważenia naszej własności intelektualnej, prywatności i ochrony danych w systemach prawnych”.

Tak więc, w obliczu tak wielkich wydatków Europy, oraz USA na poznanie mózgu, dotarcie do etapu kontrolowania sieci internetowej z poziomu myśli, przestaje być już wizją science-fictions, a staje się ważnym elementem nauki, zaś sama futurologia coraz częściej staje się istotnym elementem strategii biznesowej.

Foto Brain neurons, synapses, reasoning via Shutterstock.