Leworęczność od lat intryguje naukowców. Kiedyś, w niechlubnych czasach dla postaw naukowych była nawet powodem dyskryminacji osób używających częściej lewej strony ciała. W Polsce mieliśmy z tym do czynienia np. w szkołach — i to jeszcze całkiem niedawno. Dziś wiemy na temat leworęczności już dużo więcej, a bardzo niedawno dotarliśmy do całkiem nowych faktów. Co tym razem ustalili badacze?
Większość ludzi jest praworęczna — skąd więc w naszej populacji pewien odsetek osób leworęcznych? Pytanie proste, ale odpowiedź na nie już taka nie jest. Na szczęście genetyka i neurobiologia dostarczają nam niemało satysfakcjonujących odpowiedzi: kluczem jest połączenie poszczególnych genów ze sposobem funkcjonowania ludzkiego mózgu
Naukowcy zidentyfikowali rzadkie warianty genu, które wydają się odgrywać kluczową rolę w kształtowaniu się leworęczności u niektórych osób. Gen TUBB4B jest znany z tego, że kontroluje kształt komórek poprzez struktury zwane mikrotubulami — okazuje się jednak, że jest on istotny także w kontekście leworęczności. Niektóre mutacje tego konkretnego genu znacznie częstsze u osób leworęcznych, co prowadzi nas do wniosku, że właśnie mikrotubule mogą odgrywać istotną rolę w kształtowaniu asymetrii mózgu — to z kolei może decydować o tym, która ręka okaże się dominująca u konkretnego człowieka.
Od dawna wiadomo, że ludzkie mózgi (szczególnie na wczesnym etapie rozwoju) wykazują pewną asymetrię funkcjonalną — lewa półkula często kontroluje dominującą rękę, podczas gdy prawa półkula odpowiada za inne funkcje, takie jak język czy skupianie wzroku na konkretnym punkcie. Genetyczne podstawy asymetrii i jej skutków stają się więc coraz bardziej zrozumiałe dzięki powyższym ustaleniom naukowców.
Badania na ponad 350 000 osobach dorosłych w Wielkiej Brytanii pokazały, że leworęczność występuje u około 11% populacji. Naukowcy uważają, że większość przypadków leworęczności może być spowodowana przypadkowymi zmianami podczas rozwoju embrionalnego mózgu, bez konkretnego wpływu ze strony genetyki lub środowiska.
Leworęczni przez wieki spotykali się z różnymi reakcjami: od przymuszania do używania "prawidłowej" ręki, aż po stygmatyzację, czy nawet kary cielesne w szkole. Dzisiaj, w cywilizowanych krajach do takich rzeczy już na szczęście nie dochodzi, a leworęczność uznaje się zwyczajnie za jeden z wariantów prawidłowego rozwoju mózgu. Leworęczność często przypisuje się szczególnym uzdolnieniom w kontekście nauk technicznych, czy sztuki.
Jak wskazują niektóre badania, osoby leworęczne mogą być bardziej narażone na niektóre choroby i zaburzenia — m.in. autyzm. Może być tak, że niektóre geny zaangażowane w lateralizację mózgu mogą również wpływać na ryzyko wystąpienia tych przypadłości. Leworęczność nie jest więc jedynie ciekawostką anatomiczną — jest naprawdę ciekawym zjawiskiem, które angażuje naprawdę wiele dyscyplin naukowych w zakresie wyjaśnienia jego przyczyn, rządzących nim mechanizmów i implikacji dla osób, które "wolą" używać lewej strony ciała w roli tej dominującej.
Hej, jesteśmy na Google News - Obserwuj to, co ważne w techu
