Opowiem Wam o plastelinie, krzywych kręgosłupach i o tym, że nic się nie zmieni

Szkołę skończyłem już jakiś czas temu. Studiuję, ale stronię od nazywania uczelni szkołą, bo nie chcę obrażać instytucji kształcenia wyższego. O trzech budynkach, w których kazano mi siedzieć 45 minut w ławce, pisać notatki i uczyć się "rzeczy koniecznie potrzebnych, by mieć fajną pracę" przypomniałem sobie, mając okazję nosić plecak drugoklasisty. Jeden z atrybutów ucznia, oprócz zeszytu, książki i czasem "pały" w dzienniku nie zmienił się w ogóle, choć czasy cywilizację ścigają niemiłosiernie. Zastanawiam się, gdzie jest "współczesna" szkoła, a gdzie jesteśmy my.

Dziecięcy plecak, waga niedziecięca

Kolorowy plecak dla ucznia. Ten szkolny gadżet nieco ewoluował - jest przegródka na telefon komórkowy, dziurka na słuchawki (kto w ogóle tego używa?), mnóstwo kieszeni i kieszonek, dwie duże przegrody, regulowane paski, uchwyt. Zwykły plecak, chciałoby się rzec. Załóż go na plecy. Zadziwiająco ciężki, prawda?

Akcesoria w owym plecaku to już festiwal różności - zeszyt do matematyki, środowiska, muzyki, języka polskiego, kaligrafii i odpowiednio dla każdego przedmiotu minimum jedna książka. Zapomniałem o religii, plastyce, języku angielskim. Średnio, na plecach drugoklasisty codziennie gości 5 kilogramów(!) ciężaru. A ile waży ośmiolatek? Z szybkiego researchu w Google wyszło mi, że około 25 kilogramów. To ile to procentowo wychodzi? 20 procent? Tak, dokładnie.

Czytaj dalej poniżej

Jak stworzyć aplikację na Google Glass? Grzegorz Marczak

Oppo bawi się designem. Tak wykręconego smartfona na rynku nie było już dawno Tomasz Popielarczyk

Dla mnie owe 5 kilogramów niestraszne, ale prośba drugoklasisty, żebym pomógł mu nieść plecak na ostatniej drodze do domu była bardzo wymowna. Niektórzy ziewną i powiedzą, że "to już grali" - ja jednak czuję, że temat tabletu w szkole należy podjąć jeszcze raz.

Książka z plecaka, uczniowi lżej

Podręczniki nie są lekkie, a do każdego z nich musi oczywiście być dołączona "ćwiczeniówka" jako uzupełnienie podanej w "głównej" książce wiedzy wraz z zadaniami do rozwiązania przez ucznia. Ludzie drodzy, czy dziecko rzeczywiście musi targać na plecach wiedzę spisaną na kartkach i ryzykować tym, że kręgosłup w niedługim czasie wygnie się jak paragraf? Można rozwiązać to prościej...

Tablet w szkole - temat posiadający zwolenników i przeciwników. Ci, którzy martwią się o wady postawy u dzieci w tablecie widzą rozwiązanie - w dzisiejszych czasach już nie takie drogie. Kupując tablet za 600 złotych, jeżeli przewidujemy dla niego głównie edukacyjne zastosowanie, będzie służył dziecku spokojnie przez lata. A ceny podręczników elektronicznych są oczywiście niższe - publikacje w tej formie są już po korekcie i adiustacji, a wyprodukowanie kolejnych nakładów nie kosztuje - czym jest bowiem skopiowanie pliku? Niczym - koszt jest absolutnie zerowy. Omijamy przecież ważny czynnik - wydrukowanie podręcznika.

Tablet, oprócz zastąpienia podręcznika stwarza szanse dla nauczycieli - mogą oni na bieżąco zaglądać do efektów pracy swoich uczniów (nawet, gdy oni o tym nie wiedzą), łatwo dostosować zajęcia dla poszczególnych grup uczniów (np. ze względu na stopień przyswojenia materiału) i błyskawicznie sprawdzać ich wyniki w testach. Tablet zatem to nie tylko wyeliminowanie ciężkich i mało interaktywnych podręczników, ale i szerokie perspektywy dla belfra. Ponadto, lekcja wsparta ciekawym materiałem multimedialnym - filmem, żywą ilustracją przedstawiającą na przykład anatomię człowieka jest atrakcyjniejsza dla ucznia, który nierzadko na lekcjach po prostu się nudzi. A im młodszy uczeń, tym trudniej skupić jego uwagę.

Według CBOS w poprzednik roku rodzice wydali średnio 1200 na wyprawkę szkolną dla dziecka - wlicza się w to oczywiście całe oprzyrządowanie dla młodego adepta nauk - tornister/plecak, książki, zeszyty, piórnik, długopisy, kredki, plastelinę, itp., itd. Im dalej młody człowiek zajdzie w nauce, tym mu łatwiej. Sam pamiętam, że w ostatniej klasie liceum miałem dosłownie dwa zeszyty. Do języka polskiego i "do wszystkiego", podręczniki tylko te, których nie znalazłem w Internecie, jeden długopis i torba. Zamknąłem się w 250 złotych, z czego połowa to książki do języka angielskiego, który traktowałem akurat priorytetowo. Sama torba ważyła także bardzo niewiele.

Czego udało mi się nauczyć w szkole?

Jedno z lepszych liceów w Polsce, piękny budynek w Sandomierzu, w każdej sali nowoczesne sprzęty dydaktyczne. Podobało mi się tam przez dosłownie dwa tygodnie, a trzymały mnie tam tylko znajomi oraz dobre kanapki w szkolnym sklepiku. Nie winię za to akurat tego liceum indywidualnie - mam wrażenie, że wszędzie byłoby tak samo.

Wybrałem profil zgodny z zainteresowaniami, a wydawało mi się, że to tylko zapis w papierach. Bo mając za fakultet język polski, historię sztuki, filozofię, język angielski i historię, sadzano mnie w ławce i kazano się uczyć, czym jest morena czołowa. Tak, do dzisiaj pamiętam co to jest morena czołowa, a przyznam się, że by sobie przypomnieć, o co dokładnie chodziło w "Lalce", to musiałbym jeszcze raz ją przeczytać. Język polski natomiast obrzydziła mi wizja pisania wypracowania w stylu: "Kto jest twoim osobistym bohaterem i dlaczego jest to W. I. Lenin?" Każde wypracowanie dla mnie to była kompletna udręka - najpierw się przejmowałem, potem już nawet nie próbowałem udawać, że wchodzę w skórę "tęgiej głowy", która układała w CKE klucz do tematu pracy. Matematyka najlepiej mi szła, jak dotykała rzeczy "przyziemnych" - procent składany i kombinatoryka były tymi działami, z których miałem pewną ocenę pozytywną. Reszta - chybił trafił. Ale jednym szczycę się do dzisiaj - deltę policzę w dzień i w nocy, pamiętam wzory, metody i akurat tutaj rzadko się mylę. Historia - na nieszczęście dla mnie przez cały okres nauki w szkole miałem do czynienia z nauczycielami, którzy owszem, wykładali wiedzę - ale toćka w toćkę tę z książki. W podstawówce notowałem, bo musiałem. W gimnazjum patrzyłem tępo w zeszyt. W liceum spałem - dosłownie. To, co mnie interesowało, doczytywałem sam, albo oglądałem filmy.

Wyszło na to, że w liceum nauczyłem się jedynie palić papierosy. No, może jeszcze delta i morena czołowa. Poza tym, nie pamiętam absolutnie nic. Dziwnym trafem napisałem maturę z "Dziadów", gdzie miałem przedstawić symbolikę prawej i lewej strony. Temat jakby pode mnie - akurat wątki konfliktów w społeczeństwie wchodziły mi w głowę jak złoto. Matematyka trudna nie była, ale ja utrzymuję, że rokrocznie idzie ją rozwiązać na logikę i mieć to "biedne" 30%. A już idea prezentacji z języka ojczystego to absolutna farsa i niepotrzebna formalność, zapchajdziura, którą o dziwo niektórzy oblewają!

I nawet jeśli młody człowiek wychodzi z liceum - co on potrafi?

Okazuje się, że niewiele. Ja miałem to szczęście, że mnie do pewnych rzeczy wdrażali rodzice. Tata, kiedy tylko skończyłem trzynaście lat, założył mi konto w banku wraz z obsługą przez Internet, wpłacił na nie 20 złotych, pokazał co i jak i kazał mi się wdrażać. Uznał, że jestem na tyle dorosły, by móc korzystać z dobrodziejstw "tych poważniejszych" nowych technologii. Dzisiaj nie żałuję, chociaż owe konto traktuję już nieco mniej priorytetowo i przymierzam się do jego likwidacji, bo mam już drugie.

Także i potrafię ogarnąć swoje sprawy - pojechać do urzędu, załatwić to i to, wypełnić dokumenty, umowy, zrobić przelew, wypełnić PIT-a przez Internet. A niestety, tego ludzie po zdanej maturze nie potrafią. Tak, napiszą świetnie wypracowanie na 250 słów z idealnym wstrzeleniem się w klucz. Z pamięci wyrecytują kilka Trenów Kochanowskiego, rozwiążą równanie z trzema niewiadomymi, ale nie załatwią prostych spraw urzędowych. Nie mówię, że wszyscy - rodzice co poniektórych zatroszczą się o nieco bardziej użyteczną stronę edukacji. Ale, czy szkoła nie powinna kompleksowo przygotować młodych do życia, a matura nie powinna być egzaminem dojrzałości, a nie testem na "wykucie i inteligencję"?

Nic się nie zmieni

Tekst skończy się smutno. Wiele na ten temat rozmawiałem z mądrzejszymi ode mnie, dużo starszymi osobami. I mówią mi, że oczywiście, propozycje zmian są fajne, że z pewnością dałyby one dużo dobrego. Ale to nie ode mnie jednego one zależą, a nawet, jeśli znalazłoby się więcej osób, które chciałyby zmian - zawsze są "ci na górze", którzy naszym podwórkiem trzęsą. Im nie w smak są zmiany. Na wprowadzenie elektronicznych podręczników do szkół nie pozwoli wydawnicze lobby, które zarabia ciężkie pieniądze na książkach i nie pozwoli ukręcić łba potężnemu interesowi. Podobnie jest z tym, jak wygląda nauka w szkołach. Uczymy się bezużytecznych formułek - skoro większość rzeczy jest do sprawdzenia w Internecie. Nawet, jeśli będziemy kiedyś wykonywali pracę wymagającą znajomości pewnych definicji, czy metod - wszystko jest do sprawdzenia w nieograniczonym repozytorium wiedzy. Jestem natomiast za tym, by uczyć ludzi podstaw i przede wszystkim skłonić ich do zrozumienia pewnych zagadnień. Odtwórcza forma wdrażania uczniów do nauki skutkuje tym, iż uczeń owszem, potrafi - ale odtworzyć schemat. Poza tym, nic z przyswojonego materiału w większości przypadków nie rozumie.

Grafika: 1, 2, 3, 4