W pewnym etapie edukacji w szkole każdy z nas musiał poznać choćby część tzw. układu okresowego pierwiastków. Jeżeli Wasz nauczyciel podchodził do przedmiotu nieco ambitniej, zapewne powiedział Wam, że tablica nie jest kompletna i brakuje na niej jeszcze kilku elementów. Niedawno odkryto pierwiastki o liczbie atomowej 113, 115, 117 i 118 - przyjęto dla nich nazwy umowne, odnoszące się do ich liczby atomowej, zgodnie z zaleceniami IUPAC (Międzynarodowa Unia Chemii Czystej i Stosowanej) dotyczącymi nazewnictwa nowych pierwiastków.
Do tej pory pierwiastki o liczbie atomowej 113, 115, 117 i 118 znaliśmy pod nazwami, odpowiednio: ununtrium (eka-tal), ununpentium (eka-bizmut), ununseptium i ununoctium (eka-radon). IUPAC dokonała rekomendacji na podstawie petycji proponujących nowe, bardziej przyjazne ogółowi nazwy pierwiastków. Zwyczajowo nadaje się im nazwy pochodzące albo od odkrywców kolejnego elementu tablicy Mendelejewa, innych naukowców, regionów geograficznych, minerałów, mitologii lub właściwości fizycznych.
I tak oto Ununpentium uzyskało od IUPAC nazwę Moscovinum - ta pochodzi od regionu, w którym dokonano odkrycia. Co prawda pomyślne prace nad Ununpentium odbyły się w Zjednoczonym Instytucie Badań Jądrowych w Dubnej, około 100 kilometrów od Moskwy, jednak trudno było inaczej uhonorować tamtejszych naukowców, bo... Dubn odnoszący się do tego instytutu już istnieje w układzie okresowym (chodzi o pierwiastek o liczbie atomowej 105, unnilpentium).
Ununtrium od IUPAC otrzymał rekomendowaną nazwę Nihonium (Nh) celem uczczenia japońskich naukowców, a Ununseptium - Tennessine (Ts), pochodzącą od regionu geograficznego, w którym dokonano odkrycia (Oak Ridge National Laboratory oraz Uniwersytet Vanderbilta, Tennessee). Ununoctium natomiast prawdopodobnie otrzyma nazwę od profesora Jurija Oganesiana - (Oganesson, Og) na wniosek naukowców z Dubnej oraz Kalifornii.
Warto nadmienić, że zarekomendowane jedynie nazwy pierwiastków przez IUPAC będą poddane 5-miesięcznej dyskusji, ich ostateczne, formalne zatwierdzenie odbędzie się 5 listopada, jednak nic nie wskazuje na to, by cokolwiek miało się w tej materii zmienić.
Nowe pierwiastki w układzie okresowym - co one dla nas znaczą?
Siódmy rząd układy okresowego latami stał pusty ze względu na brak potwierdzonych odkryć znanych naukowcom elementów tablicy - do pewnego czasu jedynie w hipotezach. Różne grupy naukowców latami próbowały różnymi sposobami zsyntetyzować pierwiastki siódmego rzędu - jest to niezwykle trudne choćby z tego względu, że sąone ekstremalnie nietrwałe, rozpadają się w tak niewielkim czasie, że trudno je zaobserwować. Osobnym problemem jest weryfikowalność już uzyskanych wyników eksperymentów, co dalej utrudniało prace naukowców. Każde odkrycie musi być powtarzalne i dzięki temu można dokonać jednoznacznego potwierdzenia. Wyżej wspomniane pierwiastki nie występują w przyrodzie i mają dla nas - przynajmniej na razie znikome znaczenie, głównie z tego powodu, że nie potrafimy wytworzyć ich tyle, by z nich skorzystać - to raz, a dwa, wyprodukowanie syntetycznych pierwiastków jest niezwykle kosztowne.
Naukowcy mają teraz kolejne cele. Warto poznać właściwości fizyczne nowo odkrytych pierwiastków, a także... wziąć się za ósmy rząd. Tablica Mendelejewa zatem jeszcze się nie kończy i czekają nas kolejne odkrycia na polu kolejnych pierwiastków chemicznych.
