Czy nasza planeta jest gotowa na wyrzuty masy ze Słońca? Dzięki nowoczesnej technologii – być może bardziej, niż kiedykolwiek wcześniej. Na pokładzie satelity GOES-19 zainstalowano właśnie koronograf CCOR-1, który umożliwia obserwację zjawisk pogodowych w przestrzeni kosmicznej niemal w czasie rzeczywistym. I to nie jest tylko gratka dla astronomów – te dane mogą ochronić sieci energetyczne, satelity, a nawet rolnictwo.
"Pogoda kosmiczna" to nie żadna fanaberia. Składają się na nią rozbłyski słoneczne, koronalne wyrzuty masy, wiatr słoneczny i inne aktywności pochodzące wprost z naszej gwiazdy. Ich skutki mogą być poważne: najmniejszy problem, to zakłócenia sygnału GPS, awarie transformatorów, problemy z łącznością satelitarną i radiową, a nawet wpływ na zdrowie astronautów. Szczególnie brutalne zdarzenia mogą stać się przyczyną masowego blackoutu: biorąc pod uwagę fakt, iż jesteśmy społeczeństwem silnie polegającym na elektronice i elektryczności, skutki takiej sytuacji byłyby opłakane.
I dlatego właśnie koronograf CCOR-1 (skrót od: Compact Coronagraph-1), zamontowany na GOES-19, jest tak ważny. To pierwszy nowoczesny teleskop słoneczny NOAA przeznaczony do ciągłego monitorowania najbardziej zewnętrznej warstwy atmosfery Słońca — korony — w celu wykrywania wyrzutów masy w czasie zbliżonym do rzeczywistego.
Instrument blokuje bezpośrednie światło słoneczne za pomocą ciemnego dysku, umożliwiając obserwację słabszych struktur korony. Dzięki temu można dostrzec jasne, rozprężające się chmury plazmy – sygnał nadchodzącej burzy geomagnetycznej. Dane są przesyłane co 15 minut i stanowi to ogromny krok naprzód w porównaniu do poprzedniego koronografu LASCO, którego dane miały wielogodzinne opóźnienia.
Od września 2024 roku CCOR-1 zarejestrował liczne zjawiska w obrębie korony, w tym burzę geomagnetyczną 10 października oraz przelot komety Tsuchinshan-ATLAS. Dane są dostępne na stronie SWPC, a także w archiwum NCEI.
Prognozy generowane na podstawie obrazów CCOR-1 są wykorzystywane przez Space Weather Prediction Center do wydawania precyzyjnych ostrzeżeń z wyprzedzeniem nawet 1–3 dni. To czas, który może zadecydować o ciągłości działania całych systemów energetycznych i komunikacyjnych. Mamy więc tutaj nie tylko teleskop, to nasz najważniejszy instrument obrony przed niekorzystnymi zjawiskami pochodzącymi z naszej macierzystej gwiazdy.
Dwa razy dziennie instrument rejestruje zjawisko określane jako "blask Ziemi" – odbicie światła słonecznego od oceanów i chmur, które tymczasowo prześwietla obraz. Księżyc, przechodząc codziennie przez kadr, również tworzy jasne zakłócenie. Jedni uznaliby to za błąd, ale tak naprawdę jest to wyraz superdokładności sprzętu, który wysłaliśmy w kosmos.
Warto dodać przy okazji, że już 4 kwietnia 2025 r. GOES-19 oficjalnie obejmie rolę satelity operacyjnego GOES East. Tymczasem bliźniaczy CCOR-2 zostanie umieszczony w punkcie Lagrange’a L1, znacznie bliżej Słońca, aby zapewnić ciągłość obserwacji nawet w przypadku awarii jednego z instrumentów.
Czytaj również: Dziwny pomysł NASA. Zbadają zorzę ale inaczej
Żyjemy w czasach, w których nasza cywilizacja opiera się na infrastrukturze wrażliwej na zjawiska pochodzące z przestrzeni kosmicznej. Dzięki CCOR-1 uzyskujemy narzędzie nie tyle do przewidywania przyszłości, co do jej kształtowania i aktywnego reagowania na nią. To kolejny krok w kierunku proaktywnego zarządzania ryzykiem – i dowód, że pogoda kosmiczna może nie będzie tak istotna jak ta na Ziemi, ale będzie monitorowana tak, jak należy. Tak bardzo żyjemy w scyfryzowanym, zelektryfikowanym świecie, że po prostu nie możemy pozwolić sobie na globalny kataklizm związany z globalnym blackoutem.
Hej, jesteśmy na Google News - Obserwuj to, co ważne w techu
