Obserwuj nocne niebo. Rzadkie zjawisko już 4 stycznia

Rok 2025 zaczyna się od niezwykłego wydarzenia astronomicznego, które z pewnością przyciągnie uwagę wszystkich pasjonatów nocnego nieba. W pierwszą sobotę stycznia, 4 dnia miesiąca, dojdzie do zjawiska, które łączy dwie fascynujące koncepcje: koniunkcję i okultację. W godzinach wieczornych Księżyc i Saturn zbliżą się do siebie na niebie, tworząc zjawisko koniunkcji, które przerodzi się w okultację – zakrycie planety przez naszego naturalnego satelitę. To zjawisko, choć rzadkie, może być obserwowane w wielu częściach Europy, a szczególne warunki obserwacyjne sprawiają, że to wydarzenie nie będzie miało sobie równych w ciągu całego 2025 roku.

Koniunkcja i okultacja Księżyca i Saturna

Zanim opiszemy, jak najlepiej obserwować to zjawisko, warto wyjaśnić, czym dokładnie są koniunkcja i okultacja.

• Koniunkcja to moment, w którym dwa obiekty na niebie znajdują się bardzo blisko siebie, z perspektywy obserwatora na Ziemi. W przypadku 4 stycznia 2025 roku Księżyc i Saturn będą się zbliżać, aż do momentu zakrycia tego drugiego. To bardzo efektowny widok, szczególnie w teleskopie czy lornetce, gdy oba obiekty będą obecne w jednym polu widzenia.
• Okultacja to moment, w którym jeden obiekt na niebie zasłania drugi, przechodząc przed nim. W tym przypadku Księżyc, zasłaniając Saturna, sprawi, że ta jasna planeta zniknie na ponad godzinę za tarczą Księżyca. To zjawisko, szczególnie w przypadku jasnych planet, jest niezwykle rzadkie i atrakcyjne dla miłośników astronomii.

Zakrycie Saturna przez Księżyc nastąpi o godzinie 18:38 czasu lokalnego, choć dokładny czas może się różnić w zależności od miejsca obserwacji. Przykładowo w Poznaniu zakrycie zacznie się o tej godzinie i potrwa około godziny. Z kolei w Warszawie spektakl zacznie się kilka minut później. Księżyc, oświetlony w 25%, będzie znajdować się na południowo-zachodnim niebie, około 20 stopni nad horyzontem. Saturn, znacznie słabszy od Księżyca, będzie widoczny w pobliżu ciemnej krawędzi tarczy Srebrnego Globu. Zniknięcie Saturna będzie stopniowe, co sprawia, że zjawisko jest jeszcze bardziej niezwykłe.

Obserwacje można przeprowadzić gołym okiem. Jasny Saturn stopniowo będzie tracił swoją jasność, znikając za tarczą Księżyca. Oczywiście, do dostrzegania szczegółów konieczne będą teleskopy lub lornetki. Teleskopy, szczególnie te o dużym powiększeniu, pozwolą na uchwycenie niezwykłych szczegółów – zarówno pierścieni Saturna, jak i struktury Księżyca.

Czytaj dalej poniżej

NASA wyśle kolejny helikopter na Marsa. Wiemy jak wygląda Patryk Łobaza

Kolejny gracz dołącza z własną stacją kosmiczną, dzisiaj pierwszy test Bartosz Gabiś

Niezwykle rzadkie zjawisko

Zjawisko zakrycia Saturna przez Księżyc 4 stycznia 2025 roku jest szczególne z kilku powodów. Przede wszystkim jest to rzadkie wydarzenie – zaledwie kilka razy w ciągu ostatnich kilkunastu lat miało miejsce zakrycie jasnej planety przez Księżyc w warunkach astronomicznej nocy, gdzie obiekty były wyraźnie widoczne.

Choć połączenie koniunkcji z okultacją jest niezwykle ciekawym zjawiskiem, nie mamy gwarancji, że pogoda dopisze. W Polsce, na początku stycznia, wciąż panuje statystycznie bardzo pochmurna pogoda, która może utrudnić obserwacje. Jak wskazują doświadczenia astronomów, styczeń to czas, kiedy warunki pogodowe najczęściej są niekorzystne – niebo często jest zakryte przez chmury. Warto zwiększyć swoje szanse poprzez zapuszczenie się na tereny z dala od dużych miast, gdzie zanieczyszczenie świetlne bywa szczególnie duże.