Dla osób posiadających kryptowaluty ciekawym zagadnieniem może być kwestia ich dziedziczenia. Do masy spadkowej mogą zostać wliczone między innymi jednostki określonych kryptowalut lub tokenów. Jak zapewnić skuteczne i co najważniejsze – bezpieczne dziedziczenie? Czy wystarczy testament własnoręczny? A może lepiej powierzyć nasz klucz prywatny osobie wykonującej zawód zaufania publicznego, np. notariuszowi? Jeśli tak, to w jaki sposób?
Przed nami zadanie, które można rozwiązać na kilka sposobów. Celem jest skuteczne przekazanie określonej ilości aktywów, które gromadzone są w portfelu online, albo zapisywane na nośniku trwałym. Są cztery typy możliwych zachowań:
Brak podjęcia kroków ułatwiających dziedziczenie naszych kryptowalut sprawi, że zostaną wliczone do masy spadkowej i rozdzielone zgodnie z klasycznymi zasadami dziedziczenia ustawowego, oczywiście pod warunkiem zapisania klucza prywatnego i hasła na nośnikach danych. Istnieje jednak ryzyko zniszczenia danych, w jakiejkolwiek formie by nie istniały. Trzymanie pendriva w szufladzie może nie zapewnić skutecznego przekazania kryptowalut ze względu na uszkodzenie pamięci flash po latach nieużywania obiektu. Przechowywanie kryptowalut i tokenów w portfelach online nie jest wskazane – zwłaszcza, gdy chcemy zapewnić trwałość środków. Jeśli już doszłoby do dziedziczenia tego typu aktywów, zadanie jest ułatwione – coraz częściej wymaga się wskazywania danych osobowych użytkowników. Do masy spadkowej zaliczyłoby się roszczenie wynikające z zaistniałego stosunku prawnego pomiędzy użytkownikiem a podmiotem odpowiedzialnym za stronę internetową obsługującą portfel online.
Fakt posiadania określonej ilości kryptowalut bywa przemilczany z różnych względów, więc może zdarzyć się, że po śmierci utytułowanego, jego portfel kryptowalutowy również stanie się martwy, a środki przepadną. Ewentualne późniejsze odnalezienie nośnika danych po przeprowadzonym postępowaniu o stwierdzenie nabycia spadku lub podziale masy spadkowej, pozwoli – na odpowiednio - wznowienie postępowania oraz ponowny podział aktywów, do których doliczy się określoną ilość kryptowalut.
Testament może zawierać treść pozwalającą na dostęp do naszych środków – niekoniecznie musi to być podanie klucza prywatnego i hasła do portfela w jednym miejscu, można zostawić instrukcje dotyczące dokonania szeregu czynności prowadzących do objęcia kryptowalut jako elementu masy spadkowej.
W przypadku testamentu holograficznego (sporządzonego w całości odręcznie), możliwe jest napisanie ciągu znaków na kartce papieru jako klucza prywatnego. Istnieje jednak ryzyko znalezienia takich danych przez osobę do tego niepowołaną. Pozostawienie dokumentu w formie elektronicznej nie spełni oczekiwań ustawodawcy co do własnoręczności. Nośnik danych będzie wtedy chroniony jako rzecz albo element stanu faktycznego, ale na pewno nie będzie testamentem.
Od lat toczy się dyskusja na temat różnych form testamentów – już w Rzeszy Niemieckiej w 1935 r. Sąd Najwyższy rozważał, czy nagranie na płycie gramofonowej głosu testatora może być traktowane jako skuteczne rozrządzenie mortis causa. Podobne rozważania dotyczyły nagrania woli testatora na kasetę magnetofonową (Kalifornia, 1950). W Polsce postulowane są zmiany uwzględniające nowe technologie przy sporządzaniu testamentu – ale póki co wizja
videotestamentu nagranego np. w nagłej sytuacji na telefon komórkowy to nadzieja płonna. Bezpiecznym rozwiązaniem jest skorzystanie z usług profesjonalisty, w ramach wykonywanego zawodu zaufania publicznego. Należy przeanalizować, w jaki sposób notariusz może pomóc w omawianej sprawie.
Testament notarialny zapewnia powagę dokonywanych czynności, zapewnia skuteczność naszego rozrządzenia. Sam fakt sporządzenia testamentu notarialnego będzie ujawniony w rejestrze, który ułatwi wskazanie spadkobiercom miejsca złożenia testamentu (konkretnej kancelarii notarialnej).
Zapis zwykły i zapis windykacyjny, które mogą zostać zawarte tylko w formie aktu notarialnego pozwalają na wyodrębnienie poszczególnych elementów składających się na masę spadkową oraz wskazanie osoby dziedziczącej tę część majątku. Możliwe jest zatem dokonanie zapisu określonej ilości kryptowalut lub przekazanie nośnika danych z kluczem prywatnym konkretnej osobie wskazanej przez testatora.
Zgodnie z Prawem o notariacie – art. 79 pkt 6), notariusz może przyjmować dane na informatycznych nośnikach danych. Dzięki treści tego przepisu, moglibyśmy pozostawić nasz portfel hardware z hasłem i kluczem prywatnym w depozycie notarialnym. Najlepszy technicznie będzie nośnik danych w postaci dysku twardego. Pamiętajmy, że wtedy cała odpowiedzialność spoczywa na barkach jednej osoby – notariusza. Pomimo tego, że odpowiada za zobowiązania całym swoim majątkiem, niezwykle trudno by ustalić wysokość odszkodowania w razie niezrealizowania woli testatora. Dla zabezpieczenia materiału dowodowego w razie ewentualnego postępowania w sprawie przechowania dysku, osoba dokonująca rozrządzenia na wypadek śmierci może wykonać ujęcie screenshot dla potwierdzenia ilości kryptowalut lub tokenów znajdujących się w portfelu.
Sugerowanym rozwiązaniem jest rozdzielenie odpowiedzialności pomiędzy notariusza a np. bank, świadczący usługi depozytu obiektów fizycznych. Informacja o posiadanej skrytce w banku i pozostawienie klucza do niej w depozycie notarialnym to najwyższy przejaw przezorności, pozwalający na bezpieczne dziedziczenie naszych kryptowalut.
Istnieje jeszcze jedno wyjście – blockchain umożliwia wykorzystanie smart contractu do przesyłania zaszyfrowanych plików, które zostaną przesłane wskazanej osobie po spełnieniu określonego warunku. Treść plików mogłaby otwierać dostęp do portfela w momencie podania hasła, które można zostawić spadkobiercy. Warunkiem, którego spełnienie pozwoli na realizację założenia, może być brak naszego działania – np. na portalach społecznościowych lub niepotwierdzenie informacji, że żyjemy. Domniemanie śmierci uruchomi proces przekazywania danych. Wówczas zostanie przesłana wiadomość do osoby wskazanej z zaszyfrowanym plikiem, w którym ujawnione zostaną dane pozwalające skorzystać z portfela.
Takie rozwiązania są co najmniej projektowane, być może w nich tkwi przyszłość automatyzacji dziedziczenia. Na obecnym etapie zaawansowania technologicznego, proponujemy jednak klasyczne sposoby pozostawiania majątku najbliższym poprzez dziedziczenie ustawowe lub zapis windykacyjny.
Opracowanie dotyczyło sytuacji dziedziczenia kryptowalut lub tokenów, ale należy pamiętać, że te mogą wchodzić także do masy spadkowej jako pasywa. Możliwe jest przecież zaciągnięcie zobowiązania opiewającego na kryptowaluty. Niespełnienie takiego świadczenia przez denata będzie oznaczało obowiązki dla grona spadkobierców.
Hej, jesteśmy na Google News - Obserwuj to, co ważne w techu
