Heweliusz dołączył do Lema - kolejny kawałek Polski w kosmosie!

Polski satelita naukowy Heweliusz wyruszył w końcu na orbitę. Wystartował dziś o godzinie 5.15 czasu polskiego, kiedy jeszcze słodko spaliście. Rakieta Long March-4B została wystrzelona z kosmodromu Taiyuan Satellite Launch Center, 600 km na południowy zachód od stolicy Chin. Za start rakiety odpowiadał główny organizator chińskiego programu kosmicznego China Aerospace Science and Technology Corporation.

Polski satelita BRITE-PL Heweliusz został wystrzelony na podstawie kontraktu zawartego przez Polskie Konsorcjum Projektu BRITE i chińską firmę China Great Wall Industry Corporation (CGWIC). W skład Polskiego Konsorcjum Projektu BRITE wchodzą: Centrum Astronomiczne PAN im. Mikołaja Kopernika oraz Centrum Badań Kosmicznych PAN. Satelita Heweliusz został zmontowany w laboratoriach Centrum Badań Kosmicznych PAN. Jego budowa trwała kilkanaście miesięcy i została ukończona we wrześniu 2013. Przez następne miesiące satelita przebywał w CBK w czystym pomieszczeniu w ściśle kontrolowanych warunkach (w tzw. "clean-roomie") i cały ten czas regularnie pracował oraz był poddawany testom funkcjonalnym.

Na początku sierpnia Heweliusz został przewieziony na chiński kosmodrom Taiyuan Satellite Launch Center. 9 sierpnia zakończono przygotowania obiektu do lotu. Satelita o masie 6.8 kg, umieszczony w specjalnie zbudowanym dla niego w CBK wyrzutniku Dragon, został zamontowany w rakiecie.

Po zamocowaniu wyrzutnika z Heweliuszem na wsporniku przytwierdzonym do ramy nośnej głównego ładunku rakiety LM-4B, czyli satelity obserwacyjnego Gaofen 2, do wyrzutnika Dragon podłączony został przewód, którym przekazany miał być sygnał uwalniający polskiego satelitę z rakiety i odebrana informacja o udanym opuszczeniu wyrzutnika przez Heweliusza.

Sprawdzono i potwierdzono poprawne podłączenie systemu wyrzutnika z przewodem łączącym go z rakietą. Na antenach odbiorczych satelity pozostawiono zabezpieczenia, które zostały usunięte trzy godziny przed lotem. Nasz drugi satelita dołączy do znajdującej się na orbicie konstelacji satelitów astronomicznych BRITE, złożonej z dwóch satelitów austriackich, jednego satelity kanadyjskiego i polskiego satelity naukowego Lem. Teleskopy satelitów konstelacji BRITE mają aperturę 30 mm i uznawane są za najmniejsze naukowe teleskopy na orbicie okołoziemskiej.

Konstelacja BRITE bada pulsacje najjaśniejszych gwiazd naszej galaktyki. Badania te dostarczają kluczowych informacji z punktu widzenia poprawnego modelowania budowy wewnętrznej gwiazd. W związku z zakłóceniami wynikającymi z falowania atmosfery ziemskiej, niezwykle trudno prowadzić tego typu precyzyjne odczyty z powierzchni Ziemi. Obserwacje prowadzone z orbity pozwalają uzyskać dokładność pomiaru nawet o kilka rzędów wielkości lepszą niż te realizowane z wykorzystaniem dużych obserwatoriów naziemnych. Misja satelitów BRITE jest przewidziana na dwa lata. Uwagę naukowców zwraca mechanizm konwekcji czyli transportu energii, który jest szczególnie istotny w najgorętszych gwiazdach.

 - Mimo, że jest to ważny w przyrodzie mechanizm i znany fizykom od ponad 100 lat, jednak do tej pory nie mamy jego precyzyjnego matematycznego opisu, nasze badania mogą to zmienić - twierdzi prof. dr hab. Aleksander Schwarzenberg-Czerny.

Misję BRITE, realizowaną z wykorzystaniem nanosatelitów, zaproponował polski astronom mieszkający w Kanadzie i pracujący na Uniwersytecie w Toronto, profesor Sławomir Ruciński. Naukową stroną misji zajęło się Centrum Astronomiczne im. M. Kopernika PAN, przy wsparciu ze strony Instytutu Astronomii Uniwersytetu Wrocławskiego, natomiast stronę inżynierską związaną z budową i przygotowaniem satelitów do lotu powierzono Centrum Badań Kosmicznych PAN.

Heweliusz różni się od pozostałych satelitów konstelacji BRITE kilkoma istotnymi szczegółami: zaprojektowanym w CBK teleskopem oraz eksperymentalnym ładunkiem technologicznym, złożonym z urządzeń, które konstruktorzy CBK wykreowali z myślą o przyszłych misjach kosmicznych. Są to m. in. mały wysięgnik antenowy czy mechanizm służący do zabezpieczania i zwalniania podsystemów satelitarnych. Na Heweliuszu zainstalowano także osłonę przeciwpromienną ochraniającą światłoczułą matrycę teleskopu przed szkodliwym promieniowaniem kosmicznym. Osłonę zaprojektowano przy współpracy z naukowcami z Politechniki Gliwickiej, Narodowego Centrum Badan Jądrowych w Świerku oraz Instytutu Fizyki Jądrowej z Krakowa.

Radioamatorzy na całym świecie będą mogli śledzić Heweliusza na orbicie, dzięki sygnałowi identyfikującemu nadawanemu przez satelitę na odpowiedniej częstotliwości i przekazywanemu za pomocą dedykowanego nadajnika radiowego.

Oba pierwsze polskie satelity naukowe, Lem i Heweliusz, stały się obiektami znacznego zainteresowania: Poczta Polska wydała znaczki pamiątkowe w nakładzie po 300 tysięcy egzemplarzy. Raper Sokół wraz z grupą Prosto nagrał utwór "Prosto w kosmos" poświęcony Lemowi, natomiast Heweliuszowi poświęcone zostało oratorium Machinæ cœlestes skomponowane przez Stanisława Krupowicza. Utwór ten został wykonany przez chór Camerata Silesia i orkiestrę symfoniczną na zeszłorocznym Festiwalu Muzyki Współczesnej Warszawska Jesień.

Nazwy polskich satelitów Lem i Heweliusz zostały wybrane przez internautów. W 2010 roku Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego, które wyasygnowało środki na budowę i start dwóch pierwszych polskich satelitów naukowych, ogłosiło na swojej stronie konkurs na imiona dla tych obiektów.

INFORMACJE DODATKOWE

Centrum Badań Kosmicznych (CBK) to interdyscyplinarny instytut naukowy Polskiej Akademii Nauk. Utworzony w 1976 roku, prowadzi za pomocą eksperymentów kosmicznych badania w zakresie fizyki bliskiej przestrzeni kosmicznej, w tym badania Słońca, planet i małych ciał Układu Słonecznego oraz geodynamiki i geodezji planetarnej, a także prace badawczo-rozwojowe w zakresie technologii satelitarnych i technik kosmicznych dla badań Ziemi.

CBK brało udział w najbardziej prestiżowych międzynarodowych misjach kosmicznych: CASSINI (badania Saturna i jego księżyca, Tytana), INTEGRAL (kosmiczne laboratorium wysokich energii), MARS EXPRESS (orbiter marsjański) czy ROSETTA (misja do komety).

W CBK zbudowano ok. 50 przyrządów, które zostały wyniesione w przestrzeń kosmiczną na pokładach satelitów i sond międzyplanetarnych. Badania prowadzone przez CBK pozwoliły zbudować lokalny model jonosfery nad Europą, zapewniający dokładne prognozy heliogeofizyczne dla krajowych służb telekomunikacyjnych oraz międzynarodowego systemu ISES. Dzięki wykorzystaniu nawigacji satelitarnej GPS, w CBK opracowano jednorodną sieć powierzchniową Polski i związano ją z europejskim fundamentalnym układem geodezyjnym EUREF, stworzono Polską Atomową Skalę Czasu o wysokim stopniu stabilności i uruchomiono stację monitorującą systemu nawigacji satelitarnej EGNOS.

Prace w innych dziedzinach pozwoliły poznać m. in. mechanizmy: wydzielania energii w koronie Słońca, oddziaływania wiatru słonecznego z plazmą lokalnego ośrodka międzygwiazdowego i składową neutralną materii międzygwiazdowej w heliosferze, wzbudzania i propagacji fal plazmowych, kształtowania środowiska plazmowego komety Halleya.

Skonstruowany w CBK globalny obraz elektromagnetycznego otoczenia Ziemi pozwolił odkryć jego antropogenne uwarunkowania. W CBK powstał również jeden z najbardziej wszechstronnych systemów obliczeń orbitalnych małych ciał Układu Słonecznego, umożliwiający m. in. badanie stopnia zagrożenia Ziemi przez te obiekty.

Źródło: brite-pl