Bitcoin – 9 prawnych kwestii, na które warto znać odpowiedź

Popularność Bitcoina nie maleje - wręcz przeciwnie. Z dnia na dzień rośnie liczba punktów, które przyjmują płatność w tej kryptowalucie. Jeśli interesuje Cię Bitcoin od strony prawnej przeczytaj artykuł. Dowiecie się z niego m.in. tego jakie obowiązki wiążą się ze sprzedażą Bitcoinów, jakie wymogi trzeba spełnić, aby przyjmować płatności w tej kryptowalucie i czy można prowadzić bitcoinowy kantor.

Czy Bitcoin jest „oficjalną walutą”?

Bitcoin nie jest tzw. prawnym środkiem płatniczym. Polskie prawo nie traktuje go jako waluty, a co za tym idzie - nie korzysta on z szeregu związanych z tym przywilejów. Sprzedaż Bitcoina nie podlega, w przeciwieństwie do sprzedaży „realnych” walut, zwolnieniu z VAT (takie stanowisko prezentują polskie organy podatkowe).

Nie oznacza to jednak, że Bitcoin nie może być traktowany jako środek czy narzędzie płatności, ale o tym niżej.

Czy Bitcoin to pieniądz elektroniczny?

Nie, Bitcoin nie jest pieniądzem elektronicznym. Pieniądz elektroniczny jest ściśle uregulowany, zarówno w polskim jak i europejskim prawie. Głównymi cechami pieniądza elektronicznego jest m.in. istnienie wydawcy tego pieniądza zobligowanego do jego wykupu.

Czytaj dalej poniżej

W co grać na Nintendo 3DS? — część pierwsza Kamil Świtalski

Instalacja Chrome OS na komputerze – wideoporadnik Grzegorz Ułan

Oznacza to, że podmiot, który wydał pieniądz elektroniczny musi go odkupić od jego posiadacza. Wykup dokonywany jest po wartości nominalnej tego pieniądza, a ta wartość powinna odpowiadać wartości środków za jakie pieniądz elektroniczny został kupiony. W dużym skrócie i uproszczeniu - jeśli kupisz pieniądz elektroniczny za 100 zł, to jego wydawca za 100 zł powinien go odkupić.

Emitentem Bitcoina może być każdy, a z posiadaniem tej kryptowaluty nie wiąże się prawo do żądania jego wykupu. Najczęściej kupując Bitcoina nie wiesz przez kogo został wykopany. Nie możesz również od nikogo żądać jego odkupienia. Dodatkowo kurs Bitcoina nie jest ściśle powiązany z kursem pieniądza za jaki go kupiłeś. Jeśli dziś kupisz Bitcoina za 870 zł, to nie masz żadnej gwarancji, że jutro ktoś Ci za tego Bitcoina te 870 zł zapłaci. Być może nikt nie będzie na tego Bitcoina chętny, a może zarobisz fortunę?

Czy Bitcoin jest legalny i można nim legalnie płacić?

Legalność Bitcoina nie powinna budzić żadnych wątpliwości. Organy podatkowe oraz Ministerstwo Finansów wielokrotnie potwierdzały możliwość wykorzystania Bitcoina jako środka płatniczego. Płatność Bitcoinem ma charakter barteru. Podobnie jak możesz za usługi czy towary zapłacić np. krową czy skrzynką jabłek, tak samo możesz zapłacić za nie Bitcoinem. Jedynie od Twojego kontrahenta zależy czy przyjmie taką płatność i na jakich warunkach.

Czym w takim razie jest Bitcoin?

Polskie prawo bezpośrednio nie reguluje kwestii Bitcoina. Najbliżej jednak Bitcoinowi do bonu towarowego, choć w ujęciu podatkowym nie jest traktowany jako bon i jego opodatkowanie wygląda trochę inaczej. Bony nie są opodatkowane podatkiem VAT, natomiast transakcje zbycia Bitcoinów według niektórych organów podatkowych powinny być „ovatowane”. Skupmy się jednak na podobieństwach. Podobnie jak bon towarowy Bitcoina możesz wymienić na towar lub usługę świadczoną przez podmiot, który taki bon/Bitcoina zgodzi się przyjąć.

Podobnie jak w przypadku bonów towarowych - przyjmowanie Bitcoinów jako zapłaty zależy od woli sprzedawcy.

Czy każdy może przyjmować płatności w Bitcoinie?

Jeśli chcesz za swoje towary lub usługi przyjmować zapłatę w Bitcoinie - nie musisz spełnić żadnych szczególnych wymogów prawnych.

Również jeśli chcesz pośredniczyć w przyjmowaniu zapłaty w Bitcoinach - na chwilę obecną nie jest to pośrednictwo w przyjmowaniu płatności, więc nie podlega szczególnym regulacjom. Oczywiście poza „standardowymi” wymogami, które wiążą się ze świadczeniem usług drogą elektroniczną czy dokonywaniem transakcji z konsumentem.

Czy bank może zamknąć mój rachunek wykorzystywany do handlu Bitcoinami?

Ponieważ Bitcoin jest legalny, a handel nim nie jest zabroniony przez polskie prawo, to samo wykorzystywanie rachunku bankowego do obrotu Bitcoinem nie może być powodem do wypowiedzenia Ci umowy przez bank.

Oczywiście znane są przypadki kiedy bank zamykał rachunki osobom handlującym Bitcoinem - ale wiele wskazuje na to, że była to „samowola” poszczególnych pracowników banku. Trzeba natomiast pamiętać, że bank w niektórych przypadkach może (a nawet musi) rozwiązać umowę z klientem ze względów związanych z przeciwdziałaniem praniu pieniędzy, kiedy nie może skutecznie wykonać identyfikacji klienta oraz tzw. beneficjenta rzeczywistego. Naszym zdaniem jednak jest mało prawdopodobne aby bank posłużył się tym argumentem przy rozwiązaniu umowy rachunku.

Także obecnie samo wykorzystanie rachunku do sprzedaży lub nabywania Bitcoinów nie jest wystarczającym powodem aby bank taki rachunek zamknął.

Czy jeśli wydobywam Bitcoiny to może to być uznane za działalność gospodarczą?

Działalnością gospodarczą jest taka forma uzyskiwania dochodów, która wykonywana jest w sposób ciągły i zorganizowany. Jeśli więc wykopujesz Bitcoiny sporadycznie, a Twoja działalność nie ma charakteru zorganizowanego - trudno mówić o działalności gospodarczej.

Natomiast jeśli zainwestowałeś w specjalną „farmę” Bitcoinów, czy choćby masz wydzielony komputer, który niemal całą dobę wydobywa dla Ciebie kryptowaluty i będziesz uzyskiwał z tego przychody (czyli te Bitcoiny sprzedawał) - może to zostać uznane za działalność gospodarczą. Jest to bowiem działalność wykonywana w sposób nie tylko ciągły, ale też zorganizowany. Wydobywanie Bitcoinów w ramach działalności gospodarczej będzie nie tylko powodować konieczność odprowadzenia składek ZUS, ale także dokładnego ewidencjonowania obrotu tymi Bitcoinami.

Czy od zysku ze sprzedaży Bitcoinów muszę zapłacić podatek?

Tak. Dochody ze sprzedaży Bitcoinów podlegają opodatkowaniu. Od tego dochodu podatek ustala się na zasadach ogólnych - w ramach tzw. skali podatkowej. W zależności od tego jakie w danym roku osiągniesz dochody - zapłacisz 18% lub 32% podatku dochodowego. Ale uwaga! Liczą się wszystkie dochody opodatkowane wg. zasad ogólnych, także te które osiągniesz np. z tytułu umów o pracę czy zleceń.

Ministerstwo Finansów wyraziło jednak pogląd, że przychód ze sprzedaży Bitcoina pomniejszany jest o udokumentowane koszty związane z jego nabyciem, a w szczególności bezpośrednie koszty jego zakupu. Jeśli więc kupiłeś Bitcoina za 750 zł, a następnie sprzedasz go za 900 zł - podatek zapłacisz tylko od różnicy tych kwot. Pamiętaj jednak, że koszty musisz udokumentować - a to czasem może okazać się niemożliwe. Inaczej będzie wyglądać sytuacja opodatkowania sprzedaży Bitcoinów samodzielnie wykopanych - wtedy jest to zdecydowanie bardziej skomplikowane.

Czy na prowadzenie kantoru z Bitcoinami muszę uzyskać jakieś zezwolenia?

Wymiana Bitcoinów na złotówki nie jest działalnością kantorową w rozumieniu przepisów prawa dewizowego. Dlatego jeśli chcesz prowadzić „kantor” z Bitcoinami - nie musisz uzyskiwać żadnych zezwoleń czy koncesji. Polskie prawo nie wymaga od Ciebie, abyś handlując czy pośrednicząc w handlu Bitcoinami spełniał jakieś szczególne wymogi prawne. Musisz jednak pamiętać, że taka działalność podlegać będzie ogólnym normom dotyczącym świadczenia usług w Internecie, a jeśli Bitcoiny wymieniać będzie konsument - również ustawie o prawach konsumenta. Bitcoina należy w tym przypadku traktować jako treść cyfrową.

Zofia Babicka-Klecor - prawnik z kilkuletnim doświadczeniem w branży IT oraz administracji publicznej.

Założycielka startupu i bloga LegalGeek.pl - którego misją jest dekompilacja języka prawniczego na tekst zrozumiały dla każdego geeka i nie tylko.

Prywatnie mama półtorarocznej córeczki, zapalony fotograf i miłośniczka Italii.