Podmioty, których działalność związana jest z kryptowalutami, stosują często przepisy związane z walką z praniem pieniędzy i finansowaniem terroryzmu. Giełdy i kantory kryptowalut, a także podmioty związane z ICO, współpracują z bankami jako instytucjami obowiązanymi, na które nałożono obowiązki mające na celu przeciwdziałanie praniu pieniędzy i finansowaniu terroryzmu. W ten sposób umożliwiają nabycie kryptowalut za pieniądze w tradycyjnym znaczeniu. To właśnie dlatego wspomniane podmioty uwzględniają obowiązki nakładane na instytucje finansowe, nawet pomimo braku regulacji oddziałujących bezpośrednio na nie .
Ze względu na globalny charakter działalności związanych z obrotem kryptowalutami, trudno mówić o jednolitych przepisach. Niezależnie od przepisów krajowych obowiązujących w państwach będących siedzibą podmiotów, których działalność jest związana z kryptowalutami, procedury mające na uwadze przeciwdziałanie praniu pieniędzy i finansowaniu terroryzmu stały się standardem przy świadczeniu przez nie usług.
Zalecenia FATF w odniesieniu do obrotu kryptowalutami
Relewantną rolę w tworzeniu standardów przejrzystości transakcji związanych z kryptowalutami, odegrał międzyrządowy zespół FATF (The Financial Action Task Force). Grupa specjalna zauważyła zagrożenia związane z wymianą kryptowalut na waluty tradycyjne (i odwrotnie), dokonywaną przez węzły wymiany kryptowalut, stanowiące „bramę” do regulowanych systemów finansowych. Swoje zalecenia skierowała do legislatorów. Według organizacji warto objąć giełdy i kantory regulacjami związanymi z np. oceną ryzyka prania pieniędzy.
Najbliżej zaleceń FATF jest legislacja USA. Wprowadzono obowiązek wdrożenia procedury KYC (know your customer) bezpośrednio na giełdy i kantory – konieczna jest weryfikacja użytkowników na podstawie dokumentu tożsamości. Prawo federalne, skupiające się na przeciwdziałaniu przestępstwom finansowym i praniu pieniędzy, szeroko definiuje transfer środków na rzecz odbiorców. Regulacje dotyczą wszelkich transakcji, także zagranicznych, dokonywanych przez każdego. Takie definicje obejmują niewątpliwie płatności przy użyciu kryptowalut. Departament Skarbu USA – Financial Crimes Enforcement Network (FinCEN) odniósł się do korzystania z kryptowalut przez użytkowników. Uznano, że przepisy nie odnoszą się do osób korzystających z kryptowalut do celów własnych. Przepisy dotyczyć będą kantorów i giełd jako podmiotów przekazujących pieniądze w znaczeniu szerokim.
Regulacje UE (Anti – Money Laundering Directive )
IV Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady UE 2015/849 z dnia 20 maja 2015 r. w sprawie zapobiegania wykorzystywaniu systemu finansowego do prania pieniędzy lub finansowania terroryzmu nie odnosi się wprost do transakcji związanych z kryptowalutami, ani do podmiotów związanych z takimi transakcjami. Giełdy ani kantory kryptowalut nadal nie zostały instytucjami obowiązanymi. Pomimo tego, istnieje przepis, który tak szeroko definiuje mienie, że można zakwalifikować kryptowaluty do tej kategorii jako „wartości niematerialne” (art. 3 pkt. 3). Załącznik III Dyrektywy wskazuje też czynniki ryzyka związane z transakcjami takie jak korzystanie z nowych technologii, czy dokonywanie transakcji mogących sprzyjać anonimowości. Państwa członkowskie mogą uwzględnić podmioty dokonujące tego typu transakcji w regulacjach krajowych. Wydaje się, że polski ustawodawca bardzo restrykcyjnie przystąpił do realizacji postanowień IV Dyrektywy.
Obecnie obowiązująca ustawa o przeciwdziałaniu praniu pieniędzy i finansowaniu terroryzmu nie nakłada na kantory ani giełdy kryptowalut obowiązków takich jak na instytucje obowiązane. Trwają
jednak prace legislacyjne nad projektem nowej ustawy. Projekt zakłada, że podmioty zajmujące się obrotem kryptowalutami, zostaną instytucjami obowiązanymi. Ich działalność będzie wiązała się z ustawowym obowiązkiem wdrożenia środków bezpieczeństwa wobec użytkowników, dokonujących transakcji o wartości powyżej 15 000 €, a także procedury oceny ryzyka. Identyfikacja i weryfikacja kont polega na wprowadzeniu do baz danych informacji dotyczących imienia, nazwiska, PESEL, adresu zamieszkania użytkowników, po ich weryfikacji dokonanej na podstawie dokumentu tożsamości. Dane w ten sposób gromadzone podlegać będą rygorom ustawy o ochronie danych osobowych, a wkrótce Rozporządzeniu o ochronie danych osobowych. Procedura oceny ryzyka prania pieniędzy umożliwia odrzucenie lub przyjęcie transakcji na podstawie pewnych kryteriów.
Przy realizacji procedury, brane są pod uwagę kwestie takie, jak ocena, czy transakcja klienta jest zgodna z prowadzoną działalnością, czy transakcje nie są zawierane z podmiotami z państw, w których istnieje zagrożenie występowania zjawiska prania pieniędzy lub finansowania terroryzmu, czy sama działalność gospodarcza prowadzona przez klienta nie jest podatna na taką aktywność, wreszcie – czy dane zachowanie klienta w danej sytuacji nie jest nietypowe.
Posługiwanie się kryptowalutami mogło być podatne na ryzyko prania pieniędzy, poprzez anonimowość transakcji, ale aktualne standardy związane ze świadczeniem usług przez podmioty związane z nowymi technologiami uległy poprawie. Rozwój kryptowalut pociągnął za sobą innowacje pozwalające na wdrażanie procedur analizy ryzyka, a giełdy i kantory weryfikują użytkowników dobrowolnie, a nie tylko w odpowiedzi na zaostrzenie przepisów.
