Jak czytać w Internecie, czyli teoria porządku dziennego

Wczoraj ktoś zapytał mnie, jakie polskie media głównego nurtu, papierowe, telewizyjne czy internetowe polecam. Zająknąłem się, ze zdziwieniem konstatując, że nie potrafię niczego zasugerować z czystym sumieniem. Prasa dzieli się bowiem dziś na propagandową i... propagandową. Gdzie tu jest jakakolwiek różnica? Tylko w nazwie patronującej partii. Jak w takim przypadku nie zgłupieć?

Kapitalizm systemem doskonałym nie jest - to wie każde dziecko. Reżim kapitału sprawia bowiem, że niezależnie od trąbienia o misji, nadrzędnym celem mediów jest zarobić pieniądze. Z czegoś się redakcje muszą utrzymać i nie ma w tym nic zdrożnego.

Sęk w tym, że młoda polska demokracja wciąż jeszcze nie wyszła z piaskownicy. Chłopcy, którzy dorwali się do władzy, szybko zaczęli gromadzić w chciwych piąstkach zabawki w postaci mediów. Stąd chociażby odwieczne boje o tubę propagandową TVP. Za moich czasów historycy mawiali: "kto ma wojsko, ten ma władzę". Zamień "wojsko" na "media" i masz obraz współczesnej polskiej sceny politycznej.

Każdy więc komuś służy, bowiem nawet krawężniki w Waszych miastach są upolitycznione. Ba, nawet zegar na wieży kościelnej. Nie wierzycie? W pewnym dolnośląskim mieście radni postkomuny chcieli sfinansować z kasy miejskiej naprawę czasomierza na świętej dzwonnicy. Kto pomysł zawetował? Radni... katoliccy. Bo nie godzi się, żeby komuch pomagał...

Czytaj dalej poniżej

Najlepsze miejsce na kartę SIM Aero2 – mój mały przegląd urządzeń Tomasz Popielarczyk

Kto komu broni się bronić? Czemu Sokołów nie ma prawa iść do sądu? Kamil Ostrowski

A skoro wszystko podlega partiom, nic dziwnego, że i strumienie informacji. Skoro nastała epoka społeczeństwa informacyjnego, logiczne jest, że media muszą służyć polityce - tym bardziej, że im ciemniejszy elektorat, tym łatwiej uwierzy we wszystko, co powiemy w gazecie czy telewizji.

Macki tego systemu sięgnęły też sieci, wszak koncerny medialne ssące kasę z politycznych źródeł mają swe tytuły także w Internecie.

Nawet jeśli nie stykacie się z jawną propagandą, to prawdopodobnie i tak ulegliście manipulacji, poddając się zjawisku zwanym agenda setting (porządek dzienny). Cóż to takiego? Otóż to zasada bliska ukręconemu przez widzów lata temu terminowi "tematu zastępczego".

Tak jak w telewizji kolauduje się każdy materiał przed jego emisją, tak też ustala się kolejność informacji zgodnie z rozlicznymi teoriami komunikowania oraz tzw. efektami pierwszeństwa i świeżości. Jak to wygląda w praktyce? Oto przykład.

Wyobraźmy sobie zwykły dzień, kiedy to miały miejsce trzy wydarzenia.

Najważniejsze: w Sosnowcu zapadła się hala targowa, grzebiąc tysiąc osób.
Średnio ważne: posła ugrupowania rządzącego przyłapano na braniu łapówki.
Mało ważne: bloger kulinarny walczy w firmą produkującą parówki.

Oczywiście pod względem ważności mamy tu do czynienia z podziałem zdroworozsądkowym. Niestety, w mediach wygląda to inaczej.

Portal prorządowy za najważniejszą informację uzna wypadek, za najmniej ważną - informację o łapówce. W ten sposób temat parówek wysuwa się na wysokie miejsce i choć powyższy przykład jest wymyślony, dokładnie tak to wyglądało ostatnio w przypadku internetowej afery mięsnej.

Inaczej porządek dzienny będzie wyglądał w mediach opozycyjnych. Tutaj najważniejszą informacją będzie łapówka. Potem dopiero, ewentualnie, ktoś napisze coś o tragedii w Sosnowcu. Parówki spadną na koniec, jako temat dziś nieważny.

Jak widać, niezależnie od tego, czy mamy do czynienia z mediami rządowymi, czy opozycyjnymi, w jednym i drugim przypadku liczyć się musimy z mniej lub bardziej zawoalowaną propagandą.

Co z tym zrobić? Rozwiązanie jest proste, ale czasochłonne. Tak też, po chwili namysłu, odpowiedziałem mojemu rozmówcy. Nie spodziewajcie się recepty na raka. Sposób jest banalny i oczywisty. Chcecie wiedzieć, co się w kraju dzieje? Czytajcie obie strony, wyciągajcie z nich średnią, a otrzymany wynik dodatkowo dzielcie przez cztery. Dlatego, gdy sięgam po papier, czytuję zarówno Wyborczą jak i Rzeczpospolitą, a w sieci staram się przeglądać wszystko, analizując przy tym, kto i z jakiego powodu ważny temat zepchnął na margines. To jedyny sposób, żeby nie zgłupieć, i nawet, jeśli wymaga czasu i cierpliwości, pozwala dostrzec, co kto ukrywa pod tatarem z Sokołowa czy, za przeproszeniem, matką Madzi... Amen.