Niebieski ekran śmierci (Blue Screen of Death, BSOD) stanowi reprezentację poważnego błędu systemu Windows (lub działającego pod jego kontrolą sprzętu lub aplikacji) za wykorzystaniem uproszczonego interfejsu zgłaszającego błąd. Jego historia jest znacznie dłuższa niż nam się wydaje i sięga pierwszej odsłony Windows (błąd w trakcie ładowania interfejsu) - wraz z popularyzacją systemu stał się wręcz elementem popkultury.
W Windows 1.0 nie występował niebieski ekran śmierci w powszechnym tego terminu rozumieniu - nawiązywano raczej do wspomnianego wyżej błędu ładowania interfejsu: warto pamiętać o tym, że w trakcie uruchamiania pierwszej wersji "okienek" widniało stare logo Microsoftu na niebieskim tle. W razie niepowodzenia w trakcie ładowania powłoki ukazywał się komunikat wyjaśniający okoliczności błędu.
Natomiast już w wersjach 9x mieliśmy do czynienia ze znanymi nam szerzej błędami BSOD - z tym, że w kontekście tej rodziny systemów operacyjnych Microsoftu nie wszystkie oznaczały konieczność wykonania restartu celem przywrócenia sprawności działania oprogramowania. Zdarzało się, że Windows zgłaszał nieprawidłowy stan programu, który od dłuższego czasu nie odpowiada, a także w podobny sposób reagował na błędu odczytu z dyskietek lub płyt CD: wtedy powrót do normalnej pracy był możliwy. Oczywiście, zdarzały się również takie sytuacje, w których restart był nieunikniony.
Niebieski ekran śmierci od Windows 2000 został znacząco przemodelowany: odcień niebieskiego został przesunięty ku barwie ciemniejszej, a i na ekranie pojawiało się znacznie więcej informacji. Generalnie, "szablon" BSOD-a od tych wersji zakładał wyświetlenie długiego komunikatu dotyczącego powodu wyświetlenia błędu "STOP" oraz informacje techniczne wraz z kodem składającym się z liczb heksadecymalnych. Zasadniczo, od Windows 2000 problem BSOD-ów stał się znacznie mniej uciążliwy, ale z drugiej strony każdorazowe jego wystąpienie oznaczało konieczność uruchomienia komputera ponownie (automatycznie bądź manualnie, przez użytkownika). Microsoft swego czasu informował, że BSOD-y w Windows 2000 oraz Windows XP to odpowiednio 1/3 oraz 89% błędów spowodowanych przez sterowniki pracujące w trybie jądra.
Wraz z poważnymi zmianami w Windows 8 na poziomie interfejsu, Microsoft zaproponował nową formę niebieskiego ekranu śmierci - z dużą emotikoną przedstawiającą smutną buźkę oraz skróconą informacją o okolicznościach błędu. Interfejs dostarcza w tej odsłonie dosyć szczątkowe informacje techniczne o krytycznym wyjątku w funkcjonowaniu oprogramowania i zasadniczo trudniej jest na pierwszy rzut oka ocenić co poszło nie tak. Pomocny w tym wypadku okazuje się Dziennik Zdarzeń (eventvwr.msc), który pozwala podejrzeć tzw. zrzuty pamięci wykonywane w trakcie wystąpienia błędu BSOD (STOP).
Obecnie, błędy BSOD w systemach Windows są bardzo rzadkie i z reguły oznaczają poważny błąd oprogramowania, który uniemożliwił dalszą pracę w danym cyklu. Niezapisane dane zostaną utracone i ponowne uruchomienie będzie oznaczało rozpoczęcie pracy (dostosowanie środowiska zadaniowego) od nowa. Jeżeli taki błąd wcześniej nie występował, a w ostatnim czasie pojawia się często - można podejrzewać wadliwie działający sprzęt lub niedawno doinstalowane oprogramowanie. Użytkownik powinien przypomnieć sobie także, czy taki stan rzeczy utrzymuje się np. od ostatniej aktualizacji systemu Windows: często zdarza się, że komputer zawiesza się w ten sposób z powodu uaktualnienia gryzącego się z zainstalowanymi w urządzeniu komponentami lub niedomaganiami paczki usprawnień samych w sobie.
Zauważyłem, że sporo użytkowników komputerów narzeka na nieoczekiwane, częste błędy BSOD w trakcie pracy. Komputer uruchamia się normalnie, ale np. w czasie surfowania po sieci najpierw na ekranie pojawiają się "dziwne rzeczy", a następnie dochodzi do BSOD-a. Jak było u mnie? Padła pamięć w laptopie. Jak może być u Was? Pamieć, dysk, karta graficzna. Jeżeli dzieje się u Was coś przypominającego choćby takie symptomy, warto najpierw sprawdzić pamięć memtestem, następnie przyjrzeć się dyskowi twardemu. Jeżeli dalej nie jesteście pewni co dolega komputerowi: jeżeli ten jest na gwarancji, oddajcie go do serwisu. W innym przypadku czeka Was naprawa pogwarancyjna.
Błędy BSOD, nawet przeglądane w Dzienniku Zdarzeń mogą być dla użytkownika bardzo niezrozumiałe: program WhoCrashed jest w stanie samodzielnie znaleźć "winowajcę" w postaci uszkodzonego sterownika (te bardzo często powodują błędy STOP) - następnie możemy go m. in. zaktualizować do najnowszej, wolnej od błędów wersji. Aplikacja analizuje zrzuty pamięci i wskazuje prawdopodobny problem z konkretnym programem lub komponentem. Oferuje przy okazji informacje na temat twórcy modułu, dzięki czemu można stwierdzić jakiej firmy / sprzętu w komputerze dotyczy. Wstępnie można ocenić, czy nasz problem leży po stronie sprzętu czy też samego oprogramowania.
BSOD bardzo szybko stał się elementem popkultury - pomógł mu w tym niewątpliwie sam Bill Gates, który co prawda całkiem zręcznie wybrnął z ogromnej gafy w trakcie prezentacji Windows 98, ale i tak publika dobrze zapamiętała tę sytuację. Otóż, w trakcie prezentowania możliwości Plug and Play w najnowszej ówcześnie odsłonie "okienek" komputer zawiesił się, po czym CEO Microsoftu skwitował, że "to właśnie dlatego jeszcze nie wypuszczono go na rynek". Potrzebna była wymiana komputera, po czym prezentacja przebiegała już pomyślnie.
Hej, jesteśmy na Google News - Obserwuj to, co ważne w techu
